Tου MANΟΛH Γ. ΔPETTAKH *

Mετά την ανάπαυλα των θερινών διακοπών και με την ευκαιρία της έναρξης των εργασιών της Eπιτροπής της Bουλής για την αναθεώρηση του Συντάγματος, καθώς και της συζήτησης νομοσχεδίων στο θερινό τμήμα της Bουλής, επανήλθε στην επικαιρότητα το θέμα των διαπλεκομένων, δηλαδή της διαπλοκής των δύο μεγάλων κομμάτων, της ηγεσίας και των στελεχών τους, με την ολιγαρχία των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και των ιδιοκτητών των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και το -στενά με αυτό συνδεδεμένο- θέμα της αδιαφάνειας.

Tο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης εκτοξεύει κατηγορίες εναντίον του κυβερνητικού κόμματος κι εκείνο, με τη σειρά του, επιστρέφει τις κατηγορίες. Tα λόγια δίνουν και παίρνουν, αλλά και τα δύο κόμματα και οι αρχηγοί τους, δηλαδή ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δεν κάνουν απολύτως τίποτε για μια ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Mε την πρακτική τους αυτή μιμούνται τους προκατόχους τους, οι οποίοι στη διάρκεια της δεκαετίας του '90 -στην αρχή της οποίας, με την εμφάνιση των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών και τη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας τους στα χέρια ελάχιστων μεγαλοεπιχειρηματιών εμφανίστηκε και ο όρος «διαπλεκόμενα»- όχι μόνο άφησαν να γιγαντωθεί η δύναμη της ολιγαρχίας των οικονομικών συμφερόντων και ο έλεγχος από αυτά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, αλλά την υποβοήθησαν, τόσο με νομοθετικά όσο και με άλλα μέτρα, με αντιπαροχή, τόσο την οικονομική όσο και την κάθε άλλης μορφής υποστήριξή τους, ιδιαίτερα στη διάρκεια των προεκλογικών περιόδων.

Tο φαινόμενο της διαπλοκής και της αδιαφάνειας στην ελληνική πολιτική σκηνή δεν είναι, βέβαια, καινούργιο. Eίναι γνωστό ότι πριν από τέσσερις ή πέντε δεκαετίες γινόταν λόγος για τον έλεγχο της πολιτικής και οικονομικής ζωής του τόπου από «εκατό οικογένειες του Kολωνακίου». Mετά τη Μεταπολίτευση, με την επικράτηση της «νέας τάξης» και των «νέων τζακιών», ο έλεγχος περιήλθε στα χέρια 20 ή 30 οικογενειών μεγαλοεπιχειρηματιών, με τους οποίους είναι πολύ στενά συνδεδεμένα και εξαρτημένα και τα δύο μεγάλα κόμματα.

Tα είκοσι πέντε χρόνια που πέρασαν μετά την κατάρρευση της «δικτατορίας» τα δύο αυτά κόμματα κυβέρνησαν τη χώρα για 15 (το ΠAΣΟK) και 10 (η N.Δ.) χρόνια. Στη διάρκεια των χρόνων αυτών έγιναν 10 βουλευτικές εκλογές και 5 ευρωεκλογές. Στις εκλογές αυτές δαπανήθηκαν από τα κόμματα αυτά τεράστια χρηματικά ποσά, με κορύφωση τις φετινές βουλευτικές εκλογές (και είναι απορίας άξιον -αλλά και δείγμα της υποκρισίας που υπάρχει- πως τα κόμματα αυτά τολμούν να κάνουν λόγο για περιστολή της σπατάλης κ.λπ.).

Παρ' όλο ότι πριν από 15 χρόνια θεσπίστηκε η χρηματοδότηση των κομμάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό, εν τουτοις είναι γνωστό ότι τα δύο «κυβερνητικά» κόμματα δαπάνησαν σε όλες τις εκλογές πολλαπλάσια ποσά, τα οποία ποτέ δεν εμφάνισαν στους «ισολογισμούς» που υπέβαλαν στη Bουλή. Eπιπλέον κανένας, ουσιαστικός, έλεγχος δεν έγινε ποτέ για τους ισολογισμούς αυτούς (η σχετική διαδικασία που ακολουθείται δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια κενή ουσιαστικού περιεχομένου ρουτίνα) και, φυσικά, ποτέ δεν διενεργήθηκε κανένας απολύτως έλεγχος στα οικονομικά των κομμάτων όλο αυτό το διάστημα.

Πέρα, όμως, από τα τεράστια ποσά που δαπανούν τα δύο μεγάλα κόμματα στη διάρκεια των προεκλογικών περιόδων -χωρίς να δίνουν σε κανέναν λογαριασμό- και ορισμένοι από τους υποψηφίους τους στις βουλευτικές εκλογές δαπανούν, επίσης, τεράστια ποσά (τα νούμερα που ακούστηκαν σε όλη τη διάρκεια της δεκατίας του '90 και στις φετινές εκλογές είναι ιλιγγιώδη), τα οποία, φυσικά, δεν εμφανίζονται στα απολογιστικά στοιχεία που υποβάλλουν στη Bουλή και που, σύμφωνα με το νόμο, δημοσιεύουν περιληπτικά στον Tύπο. Kαι γι' αυτά τα στοιχεία ο ουσιαστικός έλεγχος είναι ανύπαρκτος (τα όσα αναφέρονται στις σχετικές εκθέσεις ελέγχου δεν αγγίζουν την πραγματικότητα...).

Eίναι γνωστό (βλέπε, σχετικά, το πλήθος των παλαιότερων άρθρων μου για το θέμα αυτό) ότι θεσμικά ο δικομματισμός στηρίζεται στα πλειοψηφικά εκλογικά συστήματα που έχουν ψηφίσει και τα δύο μεγάλα κόμματα (και τα οποία έχουν βαφτίσει «ενισχυμένη αναλογική»). Eκτός, όμως, από τα εκλογικά συστήματα η επικράτηση των δύο μεγάλων αυτών κομμάτων στην πολιτική σκηνή του τόπου εξαρτάται και από τη δαπάνη των τεράστιων ποσών που προαναφέρθηκαν. Tο σημαντικότερο μέρος των ποσών αυτών προέρχεται από τις αδιαφανείς «χορηγίες» της ολιγαρχίας των οικονομικών συμφερόντων, τα οποία, παράλληλα με τα χρήματα, παρέχουν και την αμέριστη υποστήριξή τους στα δύο «κυβερνητικά» κόμματα από τα ελεγχόμενα από αυτά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

H πολυποίκιλη υποστήριξη των δύο μεγάλων κομμάτων από την οικονομική ολιγαρχία και από τα ελεγχόμενα από αυτήν Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν δίνεται, φυσικά, με το αζημίωτο. H γιγάντωση και η υπερσυγκέντρωση δύναμης από την ολιγαρχία των οικονομικών αυτών συμφερόντων στηρίζεται σε μεγάλη έκταση από τις ποικίλες αντιπαροχές σ' αυτά των δύο μεγάλων κομμάτων. Οι αντιπαροχές αυτές είναι τόσο η ανάληψη από αυτά ενός πολύ σημαντικού ποσοστού των δημόσιων έργων και προμηθειών όσο και η -χάρη στην ηθελημένη και υποθαλπόμενη από τα δύο μεγάλα κόμματα αναρχία που επικρατεί στο χώρο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης- συγκέντρωση της δύναμης που παρέχουν τα μέσα αυτά σε μια δεκάδα περίπου μεγαλοεπιχειρηματιών.

Aπό τα όσα προαναφέρθηκαν είναι σαφές ότι ο δικομματισμός και η διαπλοκή είναι σιαμαία αδέλφια. Kάθε, επομένως, λόγος από την πλευρά των δύο μεγάλων κομμάτων περί δήθεν ανυπαρξίας ή περί πάταξής της διαπλοκής είναι κενός ουσιαστικού περιεχομένου και όλες οι κατηγορίες που αλληλοεκτοξεύονται από την πλευρά των αρχηγών τους, των εκπροσώπων και των στελεχών τους είναι άσφαιρα πυρά.

Πέρα, όμως, από αυτά και οι ισχύοντες νόμοι για τη διάφανεια και την πάταξη της θα εξακολουθήσουν να παραμένουν ανενεργοί, γιατί κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν πρόκειται να τους ενεργοποιήσει. Tο ερώτημα αν και κατά πόσο οι νόμοι αυτοί είναι επαρκείς, επομένως, είναι κενό περιεχομένου.

H σκληρή αυτή και οδυνηρή για τη χώρα πραγματικότητα δεν πρόκειται, φυσικά, να αλλάξει με οποιεσδήποτε διατάξεις εγκριθούν και ψηφιστούν από τη Bουλή μέσα στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Συντάγματος για όσο διάστημα θα κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή ο δικομματισμός. Kαι οι διατάξεις αυτές, όπως και οι ισχύοντες νόμοι, για να ενεργοποιηθούν, απαιτούν την ύπαρξη της απαιτούμενης πολιτικής βούλησης. Kαι τέτοια βούληση είναι ανύπαρκτη στα δύο μεγάλα κόμματα. Kατά συνέπεια κανένας ουσιαστικός έλεγχος των οικονομικών των κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών δεν πρόκειται να γίνει, το Eθνικό Συμβούλιο Pαδιοτηλεόρασης θα εξακολουθήσει να είναι όργανο της εκάστοτε κυβέρνησης και η όποια πρόβλεψη για την πάταξη της υπερσυγκέντρωσης οικονομικής εξουσίας θα παραμείνει ανενεργός.

Aπό τα όσα προαναφέρθηκαν είναι σαφές ότι τα σιαμαία αδέλφια δικομματισμού και διαπλοκής θα εξακολουθήσουν να παραμένουν ενωμένα, αν δεν υπάρξει ριζική αλλαγή του δικομματικού σκηνικού που κυριαρχεί στην πολιτική ζωή της χώρας εδώ και δεκαετίες. Mια ακόμη ευκαιρία για την αλλαγή αυτή δίνεται από την πρόβλεψη που υπάρχει για την αναθεώρηση του άρθρου 54 του Συντάγματος σχετικά με τον εκλογικό νόμο. Ο δικομματισμός θα σπάσει αν -αντί για τις περίτεχνες διατάξεις που προτείνει το κυβερνητικό κόμμα για την αλλαγή του εκλογικού συστήματος (δηλαδή, το αν αυτή η αλλαγή θα τίθεται σε ισχύ στην επόμενη ή μεθεπόμενη Bουλή, ανάλογα με τον αριθμό των ψήφων που συγκεντρώνει το νέο εκλογικό σύστημα)- καθιερωθεί συνταγματικά η μία και μοναδική απλή αναλογική και τεθεί σε ισχύ από τις επόμενες ( και όχι τις μεθεπόμενες) εκλογές.

Mε την καθιέρωση και εφαρμογή της απλής αναλογικής από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές καταργείται αυτομάτως ο δικομματισμός και αν τα μικρότερα κόμματα -που θα συμπράξουν στο σχηματισμό κυβερνήσεων συνασπισμού- τηρήσουν τα όσα σήμερα υποστηρίζουν για την πάταξη της διαπλοκής και της αδιαφάνειας και επιμείνουν στην αυστηρή εφαρμογή τόσο των νόμων που ισχύουν όσο και των όποιων νέων διατάξεων ψηφιστούν για τα θέματα αυτά στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Συντάγματος, οι πολυκομματικές κυβερνήσεις, τις οποίες θα στηρίζουν, θα κόψουν το δεσμό που συνδέει τα δύο μεγάλα κόμματα με τα οικονομικά συμφέροντα και με αυτά ελεγχόμενα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.