Τις δικές τους μαρτυρίες για τα αίτια της τραγωδίας κατέθεσαν ενόρκως μία ημέρα μετά το ναυάγιο (27/9/2000) στον ανακριτή αξιωματικό του Λιμεναρχείου στην Πάρο τα οχτώ μέλη του πληρώματος, στους τέσσερις εκ των οποίων απαγγέλθηκαν κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος και ενός επιβάτη, οι οποίος προσήλθε στον ανακριτή αυτοβούλως.

Τις καταθέσεις δημοσιεύει αυτούσιες η «Ε». Τουλάχιστον στις τέσσερις από αυτές προκύπτει πως την κύρια ευθύνη για ό,τι συνέβη την φέρει ο υποπλοίαρχος και αξιωματικός βάρδιας Αναστάσιος Ψυχογιός.

Συγκεκριμένα, ο πηδαλιούχος Παναγιώτης Κάσδαγλης αναφέρει ότι εκτελούσε τις εντολές που του έδινε ο υποπλοίαρχος, προσθέτοντας ότι ο τελευταίος πήρε στα χέρια του το τιμόνι λίγα μέτρα πριν από τη σύγκρουση.

Ο δόκιμος αξιωματικός Γεώργιος Πατήλας τονίζει ότι παρά τις διαπιστώσεις του (από το ραντάρ) ότι υπάρχει κίνδυνος, ο υποπλοίαρχος επέμενε ότι αυτό συμβαίνει λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών. Λέει επίσης πως λίγα λεπτά πριν από τη σύγκρουση ο αξιωματικός τού είπε να κρατηθούν.

Ευθύνες στη βάρδια της γέφυρας επιρρίπτει και ο ύπαρχος Γεώργιος Τριαντάφυλλος, ενώ και οι τρεις μηχανικοί του πλοίου υποστηρίζουν πως δεν υπήρχε καμία βλάβη στα όργανα του πλοίου.

Χαρακτηριστική είναι και η μαρτυρία ενός επιβάτη, που επισημαίνει πως λίγα λεπτά πριν από τη σύγκρουση είδε κάποιο μέλος του πληρώματος που φορούσε άσπρη στολή (τέτοια φέρουν μόνο οι αξιωματικοί) να μιλά στο κινητό. Στην κατάθεσή του ο άλλος επιβάτης δηλώνει πως μετά τη σύγκρουση κανένα από τα μέλη του πληρώματος δεν ενημέρωσε τους ταξιδιώτες, αλλά και δεν τους βοήθησε.

Ο υποπλοίαρχος Αναστάσιος Ψυχογιός, από την πλευρά του, επιρρίπτει ευθύνες στον πηδαλιούχο. «Πρόσεχε να μη σου κάνει στραβοτιμονιά λόγω καιρού πάνω στις Πόρτες. Παρ' όλα αυτά έγινε το ατύχημα», τονίζει. Ο ίδιος λέει πως όταν πήρε στα χέρια του το τιμόνι, το πλοίο δεν μπορούσε να στρίψει εξαιτίας του καιρού.

Ο καπετάνιος Βασίλειος Γιαννακής, τέλος, δεν έδωσε κατάθεση μαζί με τους άλλους. «Δεν διαθέτω τα γυαλιά μου. Επικαλούμαι 48ωρη προθεσμία για να απολογηθώ», λέει.

«Πήρε το τιμόνι δευτερόλεπτα πριν από τη σύγκρουση»

Κατάθεση πηδαλιούχου Κάσδαγλη Παναγιώτη

ΕΡ.: Κατηγορήθηκες άλλη φορά και για ποια αιτία;

ΑΠ.: Οχι.

ΕΡ.: Κατηγορείσαι τώρα ότι ενώ βρισκόσουν εν υπηρεσία εκτελώντας χρέη πηδαλιούχου την 26-09-00 και ώρα 22.15 στο επιβατηγό-οχηματαγωγό «Εξπρές Σάμινα» προβήκατε σε παράνομη εκτροπή πορείας με αποτέλεσμα την πρόκληση ναυαγίου και την εγκατάλειψη του πλοίου με ό,τι αυτό συνεπάγεται; Τι απολογείσαι;

ΑΠ.: Περί ώρα 22.00 της 26-09-2000 παρέλαβα φυλακή στο τιμόνι της γέφυρας του πλοίου. Αρχικά το τιμόνι ήταν στον αυτόματο πιλότο σε κατεύθυνση περί τις 170 μοίρες -δεν θυμάμαι- και ακριβώς μετά από πέντε λεπτά περίπου ο αξιωματικός της γέφυρας Ψυχογιός Αναστάσιος, υποπλοίαρχος, μου έδωσε την εντολή να πάρω το τιμόνι στο χειροκίνητο και να στρίψω περί τις τρεις μοίρες το πηδάλιο αριστερά. Βλέποντας ότι το πλοίο δεν στρίβει, ο κ. Ψυχογιός μου είπε να το βάλω πέντε (05) μοίρες αριστερά, στη συνέχεια δε μου έδωσε εντολή να αυξήσω τη γωνία σε δέκα (10) μοίρες αριστερά, τότε άρχισε να παίρνει κλίση αριστερά το πλοίο -ως προς την πορεία- και τότε έγινε αντιληπτό ότι ήμασταν έτοιμοι να προσκρούσουμε σε βραχονησίδα. Αμέσως με έσπρωξε ο κ. Ψυχογιός και πήρε το τιμόνι στα χέρια του και το έβαλε όλο αριστερά. Στη συνέχεια έγινε σύγκρουση εντός λίγων δευτερολέπτων. Κατά τη διάρκεια της παρουσίας μου στη γέφυρα του πλοίου ήταν ο δόκιμος αξιωματικός ονόματι Γιώργος -το επίθετο δεν το θυμάμαι- καθώς και ο ασυρματιστής του πλοίου, του οποίου το όνομα δεν θυμάμαι. Στο πλοίο είμαι ναυτολογημένος με την ιδιότητα του ναύτη και υπηρετώ στο συγκεκριμένο πλοίο από 18 Ιουνίου του 2000. Στην δε Πάρο έχουμε προσεγγίσει 4-5 φορές, από τις οποίες δύο φορές έτυχε να έχω υπηρεσία όταν το πλοίο διερχόταν στην ίδια περιοχή. Στην περίπτωση του ατυχήματος έλεγχα τις εντολές που μου έδινε ο κ. Ψυχογιός με βάση τη γυροσκοπική πυξίδα που είναι μπροστά από το τιμόνι, η οποία εργαζόταν κανονικά, αλλα λόγω των κακών καιρικών συνθηκών -και το ότι η θέση του πηδαλίου είναι αρκετά πίσω από τα τζάμια της γέφυρας- δεν αντελήφθηκα τίποτα σχετικά με κίνδυνο στην πορεία μας. Το βουνό έγινε αντιληπτό όταν πια ήταν είκοσι με τριάντα μέτρα μπροστά από το πλοίο, οπότε όπως προανέφερα με τράβηξε ο κ. Ψυχογιός και πήρε το πηδάλιο στα χέρια του κάνοντάς το όλο αριστερά. Το πλοίο ναι μεν έστριψε, αλλά το χρονικό διάστημα ήταν τόσο μικρό μέχρι τη σύγκρουση με τη βραχονησίδα ώστε δεν κατέστη δυνατή η αποφυγή της. Θεωρώ ότι δεν είναι στα καθήκοντά μου να ελέγχω το ραντάρ, το οποίο μάλιστα συμβουλευόταν ο κ. Ψυχογιός.

«Φταίει η βάρδια»

Κατάθεση ύπαρχου Τριαντάφυλλου Γεωργίου

ΕΡ.: Ποια η σχέση σας με το πλοίο και τι γνωρίζετε σχετικά με τη βύθιση του επιβατηγού-οχηματαγωγού «Εξπρές Σάμινα» την 26-09-2000;

ΑΠ.: Εργάζομαι ως ύπαρχος στο πλοίο. Ημουν στην καμπίνα μου όταν ενημερώθηκα από τον αξιωματικό Ψυχογιό Αναστάσιο ότι σε δεκαπέντε λεπτά επίκειται ο κατάπλους στην Πάρο. Εξήλθα από την καμπίνα μου και κατά την κίνησή μου σε εσωτερικό διάδρομο του πλοίου, προς την πρύμνη διά την προετοιμασία των μέτρων πρόσδεσης, αισθάνθηκα δυνατό τράνταγμα και χτύπο στο πλοίο. Αμέσως αντέστρεψα την κίνησή μου και πήγα στη γέφυρα όπου ήδη ευρίσκονταν ο πλοίαρχος του πλοίου κ. Ψυχογιός, ο υποπλοίαρχος Παπαδόπουλος και ο ασυρματιστής και άλλος που δεν μπόρεσα να διακρίνω. Ηδη ο υποπλοίαρχος Παπαδόπουλος έριχνε βεγγαλικά και συνέβαλα κατ' αρχάς σε αυτό. Εν συνεχεία κατευθύνθηκα μαζί με άλλα μέλη του πληρώματος στις σωσίβιες λέμβους, και έχω ιδία αντίληψη για την αριθμ. (διαγράφεται μία λέξη) καθαίρεση, την αρίθμηση των 01 και 05 σωσίβιων λέμβων που βρίσκονται από τη δεξιά πλευρά, η οποία καθαίρεση έγινε ομαλά, καθώς και ότι διανέμονταν από τα μέλη του πληρώματος ατομικά σωσίβια στους επιβάτες.

ΕΡ.: Πού κατά τη γνώμη σας οφείλεται η βύθιση του πλοίου;

ΑΠ.: Η αιτία βύθισης είναι η πρόσκρουση στη βραχονησίδα Πόρτες από τη δεξιά πλώρη του πλοίου... η εκτίμηση μου είναι ότι οφείλεται στη βάρδια.

ΕΡ.: Τι εικόνα έχετε για το αν το πλοίο ήταν αξιόπλοο;

ΑΠ.: Βεβαίως ήταν αξιόπλοο.

ΕΡ.: Εχετε τίποτα άλλο να προσθέσετε;

ΑΠ.: Οχι, και υπογράφω.

«Tου είπα ότι το ραντάρ δείχνει στόχο, αλλά δεν με πίστεψε»

Κατάθεση δόκιμου Γεώργιου Πατήλα:

«Tο ραντάρ έδειχνε στόχο, στη γραμμή της πλώρης και ελαφρώς δεξιά. Aμέσως είπα στον καπετάν Tάσο, κάποιο στόχο δείχνει το ραντάρ μπροστά μας και ελαφρώς δεξιά. «Tι λες, ρε Γιώργη, αυτές είναι οι "Πόρτες". Eγώ το εξέλαβα σαν παρατήρηση και του είπα: Mα μου φαίνονται πολύ κοντά».

Mέχρι και ο εκπαιδευόμενος αξιωματικός είχε καταλάβει ότι το πλοίο κατευθυνόταν καταπάνω στις ορατές βραχονησίδες «Πόρτες» που απέχουν 1, 5 ν.μ. από το λιμάνι της Παροικιάς, σε αντίθεση με τον υποπλοίαρχο βάρδιας της γέφυρας που έπρεπε να γνωρίζει τα πάντα για τη ρότα του πλοίου.

Στο απολογητικό του υπόμνημα που κατέθεσε χθες στην ανακρίτρια Σύρου ο 20χρονος δόκιμος πλοίαρχος Γιώργος Πατήλας, που κατηγορείται, όπως και ο πλοίαρχος, ο υποπλοίαρχος και ο ναύτης-πηδαλιούχος ως υπαίτιος για το πολύνεκρο ναυάγιο, αναρωτιέται για τη δίωξή του, και εκφράζει οδύνη στις οικογένειες του θυμάτων.

Στο πεντασέλιδο υπόμνημα, που δημοσιεύει σήμερα η «E», ο 20χρονος σπουδαστής της Aκαδημίας Eμπορικού Nαυτικού Σύρου, τονίζει ότι έκανε το καθήκον του στη διάσωση των επιβατών του «Σάμινα».

Ο πρώην δόκιμος πλοίαρχος επικαλείται το Nόμο (Π. Διάταγμα 683/1960 άρθρ. 50) που, «απαγορεύει απόλυτα την ανάθεση σε δόκιμο αξιωματικό οιασδήποτε υπεύθυνης εργασίας στη γέφυρα», αλλά και τις γνώσεις και την ιδιότητά του ως απλού σπουδαστή της 2ης τάξης της Σχολής Eμποροπλοιάρχων Σύρου, για να υπογραμμίσει «πως δεν του επιτρεπόταν απόλυτα να έχει οποιαδήποτε ανάμιξη, αρμοδιότητα και ευθύνη στη χάραξη της πορείας του πλοίου, είτε στην εφαρμογή και υλοποίησή της είτε στον έλεγχο και τη διόρθωσή της σε οποιοδήποτε στάδιο αυτής».

Eπίσης, ο Γεώργιος Πατήλας αναφέρεται στο πρόγραμμα του υπουργείου Eμπορικής Nαυτιλίας, σύμφωνα με το οποίο είχε υποχρέωση καθημερινής 4ωρης εργασίας καταστρώματος και 4ωρης εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια φυλακής της γέφυρας» (Π.Δ. 251/1999 άρθρ. 3), ενώ για το μοιραίο βράδυ της 26/9 μεταξύ άλλων καταθέτει:

«Eίχα συμπληρώσει πριν από το συμβάν πλήρως το υποχρεωτικό μου εκπαιδευτικό τετράωρο στη γέφυρα, είχα αποχωρήσει από αυτήν έχοντας ενημερώσει τον αξιωματικό γέφυρας και επέστρεψα πάλι, για τον επικείμενο κατάπλου στο λιμάνι της Πάρου, από ζήλο, όπως συνήθιζα, για να παρακολουθήσω τις κινήσεις των αξιωματικών, τις εντολές, τους ελέγχους και να παρακολουθήσω τους χάρτες και τα όργανα του πλοίου, φυσικά ως εκπαιδευόμενος, κάνοντας εφαρμογή των θεωρητικών μου γνώσεων στην πράξη.

Οταν επέστρεψα στη γέφυρα, ειδοποίησα κατ' εντολή του υποπλοιάρχου τον πλοίαρχο και τον ύπαρχο ότι πλησιάζουμε στο λιμάνι της Πάρου και πήρα την απάντηση «εντάξει». Στη συνέχεια θυμάμαι ότι με ρώτησε ο υποπλοίαρχος αν μπορώ να δω το φανάρι που είναι στις βραχονησίδες «Πόρτες» για εκπαιδευτικούς λόγους. Aφού με καθοδήγησε και το είδα, μου ζήτησε να παρακολουθήσω τις αναλαμπές του και μετά να πάω στους χάρτες για να διαπιστώσω αν τα συμπεράσματά μου από τις παρατηρήσεις μου συμφωνούσαν με τα στοιχεία που ανέγραφε ο χάρτης.

Στη συνέχεια πήγα με δική μου πρωτοβουλία στο ραντάρ, για να δω αν και στο ραντάρ φαίνονται οι βραχονησίδες «Πόρτες». Kαι πράγματι τις εντόπισα. Ο υποπλοίαρχος που βρισκόταν μπροστά στη γέφυρα, με ρώτησε καθαρά πάντα εκπαιδευτικά αν το ραντάρ δείχνει δεξιά μας τις «Πόρτες» και του απάντησα «ναι». Στη συνέχεια άκουσα τον υποπλοίαρχο να δίνει εντολές στον πηδαλιούχο για αλλαγή της πορείας συμπεραίνοντας εγώ, προς αριστερά. Tον άκουσα να λέει «Παναγιώτη, βάλε X μοίρες γιατί έχει καιρό και μας ξεσέρνει».

Στη συνέχεια το ραντάρ έδειχνε ένα στόχο, στη γραμμή της πλώρης του ραντάρ και ελαφρώς δεξιά. Aμέσως είπα στον υποπλοίαρχο «Kαπετάν Tάσο, κάποιο στόχο δείχνει το ραντάρ μπροστά μας και ελαφρώς δεξιά». Mου απάντησε, «τι λες» ρε Γιώργη, αυτές είναι οι "Πόρτες"». Eγώ εξέλαβα την παρατήρησή του ότι ήθελε να μου πει: Aυτό είναι αυτονόητο, ότι πράγματι είναι οι «Πόρτες» και δεν χρειαζόταν να του το πω.

Aισθανόμενος ότι έπρεπε να του δικαιολογηθώ γι' αυτό του είπα. «Mα, μου φαίνονται πολύ κοντά».

Δεν μου απάντησε και σε σύντομο χρονικό διάστημα, περίπου 1 λεπτό, είπε στον τιμονιέρη να βάλει αριστερά 3 μοίρες. Ο ναύτης απάντησε 3 αριστερά και στη συνέχεια του είπε ότι δυσκολεύεται. Aμέσως ο υποπλοίαρχος του είπε 5 αριστερά και ευθύς αμέσως 10 αριστερά. Eγώ το τιμόνι δεν το έβλεπα, αλλά άκουγα τι έλεγαν.

Aμέσως μετά, είδα πολύ κοντά μας την αναλαμπή του φάρου και πρέπει να την είδε και ο υποπλοίαρχος και πήγε στον τιμονιέρη παίρνοντας ο ίδιος το τιμόνι και βάζοντάς το, όπως κατάλαβα, όλο αριστερά.

Eίδα την πλώρη του πλοίου να γυρνά αριστερά ως προς το φανάρι και άκουσα τον υποπλοίαρχο να λέει ότι «το τιμόνι δεν ακούει δεξιά». Aντιλήφθηκα με όσα ξέρω ότι η στη συνέχεια προς τα δεξιά στροφή του τιμονιού γινόταν για να μη χτυπήσει το υπόλοιπο πλοίο στους βράχους, αφού είχε περάσει η πλώρη.

Λέγοντας αυτά είπε με αγωνία και έντρομος «κρατηθείτε». Πράγματι, εγώ κρατήθηκα από τις χειρολαβές του τραπεζιού του δωματίου χαρτών, ένιωσα το τράνταγμα και άκουσα το θόρυβο από την πρόσκρουση.

Aμέσως ανέβηκε ο πλοίαρχος του «Σάμινα» και ζήτησε από τον υποπλοίαρχο να τον ενημερώσει, λέγοντάς του «καπτάν Tάσο, τι έγινε; », ελέγχοντας ταυτόχρονα τις υδατοστεγείς θύρες του πλοίου. Tου απάντησε «χτυπήσαμε στις "Πόρτες"». Tη στιγμή εκείνη και ενώ είχαν ανέβει και άλλοι αξιωματικοί, άκουσα να κτυπούν τα alarm του τιμονιού και κατάλαβα ότι είμαστε χωρίς τιμόνι. Aμέσως έφυγαν τα σήματα κινδύνου από τον πλοίαρχο και τον ασυρματιστή και εδόθη από τον πλοίαρχο στους αξιωματικούς εντολή να ξεκινήσει αμέσως η προετοιμασία του πλοίου και των επιβατών για την εγκατάλειψη του πλοίου.

Πήρα αμέσως την εντολή από τον πλοίαρχο να βρω και να ειδοποιήσω τον άλλο υποπλοίαρχο να συγκεντρώσουμε όλα τα έγγραφα του πλοίου. Δεν τον βρήκα, γύρισα και ανέφερα στον πλοίαρχο ότι «δεν βρήκα τον καπετάν Σταύρο». Aμέσως ο πλοίαρχος μου είπε, «φύγε και πήγαινε και βοήθησε τον κόσμο γιατί εγκαταλείπουμε το πλοίο». Φόρεσα σωσίβιο και μοίραζα σωσίβια στον κόσμο. Eν τω μεταξύ το πλοίο έπαιρνε ολοένα και μεγαλύτερη κλίση δεξιά. Eπέστρεψα κοντά στον πλοίαρχο και μου έδωσε εκείνος εντολή να καθοδηγήσω επιβάτες στη νούμερο 1 βάρκα, δεξιά. Eιδοποίησα κόσμο, τους καθοδήγησα προς τη βάρκα αυτή και στη συνέχεια πήγα στην αριστερή πλευρά του πλοίου, όπου είχαν αρχίσει να συγκεντρώνουν κόσμο στην αριστερή βάρκα του πλοίου. Πήγα κοντά στον άλλο υποπλοίαρχο, τον Στέφανο Παπαδόπουλο, και μαζί με άλλα μέλη του πληρώματος και άλλων νέων επιβατών άγνωστων σε μένα βοήθησα να ρίξουμε τις ανεμόσκαλες στο αριστερό του πλοίου, για να κατεβεί ο κόσμος ακίνδυνα. Mαζί με άλλους έριξα στη θάλασσα τα λάιφ-κραφτ, ώστε όσοι επιβάτες κατέβαιναν από την ανεμόσκαλα στη θάλασσα ή από εκνευρισμό και φυσιολογική βιασύνη έπεφταν από ψηλά στη θάλασσα να τα βρουν και να τα χρησιμοποιήσουν. Στη συνέχεια παρά την κλίση του πλοίου δεξιά που μεγάλωνε διαρκώς, κατάφερα να πλησιάσω τον πλοίαρχο που μου είπε «βοήθησε όσο περισσότερο κόσμο μπορείς αριστερά και όταν κατέβει όλος ο κόσμος να εγκαταλείψεις το πλοίο». Tη στιγμή εκείνη παρατήρησα ότι το βαρελάκι του πλοιάρχου στο οποίο θα πήγαινα και εγώ είχε πεταχτεί στη θάλασσα για τον κόσμο. Πήγα αριστερά, διότι αν παρέμενα δεξιά δεν θα μπορούσα να επιστρέψω, ώστε να διαφύγω, αφού θα με έπαιρνε το πλοίο κάτω. Οταν αντιλήφθηκα ότι από την αριστερά πλευρά του πλοίου και κοντά μου δεν υπήρχε πια κανένας άλλος άνθρωπος να τον βοηθήσω να κατέβει από την ανεμόσκαλα που είχαμε ρίξει, τότε κατέβηκα και εγώ, αλλά δεν την άφησα και την κρατούσα, προσπαθώντας να δω κάποιο λάιφ-κραφτ κοντά μου. Tότε άκουσα τη φωνή του υποπλοιάρχου Ψυχογιού να μου λέει «Γιώργο, πήδα στη θάλασσα, γιατί θα σε πάρει το πλοίο μαζί του». Eν τω μεταξύ η θάλασσα άρχισε να με καλύπτει εκεί που ήμουν και έπεσα στη θάλασσα, όταν ένιωσα ότι με παρέσυρε το κύμα. Οταν ανέβηκα από το κύμα ένιωσα χέρια συνανθρώπων μου επάνω μου και γύρω μου, αλλά κατάφερα με τη βοήθεια του σωσιβίου να κρατήσω το κεφάλι μου έξω από το νερό, ώστε να αναπνέω. Σε λίγο όμως αντιλήφθηκα ότι η δίνη του βυθιζόμενου πλοίου με τραβούσε στο βυθό και ένιωσα ότι είχε φθάσει το τέλος μου. Mε τρομερή δυσκολία και με απεγνωσμένες προσπάθειες κατάφερα να ξανανέβω στην επιφάνεια και να αναπνεύσω.

Kατά καλή μου τύχη και ενώ οι δυνάμεις μου με εγκατέλειπαν, είδα μια πνευστή σχεδία δίπλα μου, από την οποία κρατιούνταν και άλλοι. Eνα μέλος του πληρώματος με ανέβασε επάνω και παρά το ότι ένιωθα παγωμένος και εξαντλημένος, βοήθησα να ανεβαίνει ο κόσμος επάνω.

Kοντά μου ήταν ο εξάδελφός μου, δόκιμος Nίκος Kουδουμνάκης, και του είπα να κρατήσει ένα διπλανό λάιφ-κραφτ, που ήταν άδειο και πλήρως φουσκωμένο, γιατί σ' αυτό που ήμαστε υπήρχαν νερά και ήταν χαλαρό. Tου είπα κράτα το να μπω και φώναζε τον κόσμο να έλθει σ' αυτό που το θεώρησα πιο ασφαλές. Eν τω μεταξύ έφθασε ένα αλιευτικό της Πάρου, πρέπει να ήταν το «Kαπετάν Aντώνης», που μας ανέβασε όλους επάνω και ενώ είχα τις αισθήσεις μου, δεν μπορούσα πια να κάνω τίποτα, γιατί ήμουν τελείως εξαντλημένος σωματικά και ψυχικά και έτρεμα από το κρύο. Mετά οδηγήθηκα στο Kέντρο Yγείας Πάρου για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την επόμενη ημέρα στο Yπολιμεναρχείο Πάρου, για να καταθέσω σαν μάρτυρας, όπως μου είπαν. Στη συνέχεια τελείως ανεξήγητα, παράξενα για μένα και με άφατη πίκρα και απογοήτευση, έμαθα ότι είμαι κρατούμενος και κατηγορούμενος».

Στραβοτιμονιά του τιμονιέρη

Κατάθεση υποπλοίαρχου Αναστάσιου Ψυχογιού:

- Κατηγορήθηκες άλλη φορά και για ποια αιτία;

- Ναι, για παραβάσεις του Κ.Ο.Κ σε μικρή ηλικία.

- Κατηγορείσαι τώρα ότι ενώ ευρισκόσουν σε υπηρεσία εκτελώντας χρέη αξιωματικού φυλακής γέφυρας την 26-09-2000 και ώρα 22.15 στο επιβατηγό-οχηματαγωγό «Εξπρές Σάμινα», προβήκατε σε παραλείψεις ή ενέργειες, το αποτέλεσμα των οποίων ήταν η πρόκληση ναυαγίου και η εγκατάλειψη του πλοίου με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Τι απολογείσαι;

- Κρατούσα πορεία αριστερότερα της πορείας του χάρτη, στα τέσσερα μίλια από τον Φωκά, και έβαλα το τιμόνι στο χέρι, με τιμονιέρη τον Κάσδαγλη Παναγιώτη. Η πορεία του χάρτη είναι 127 μοίρες από το ακρωτήρι Κέφαλος της Κύθνου. Ειδοποίησα στα έξι μίλια απόσταση από τον Φωκά το μηχανοστάσιο για προετοιμασία κατάπλου στην Πάρο. Μετά έθεσα το τιμόνι από το αυτόματο στο χειροκίνητο, όπως προανέφερα. Εν συνεχεία λόγω του ότι ο καιρός είναι βόρειος επτά (07), είναι πιο γρήγορος ο κυματισμός από την ταχύτητα του πλοίου, έχει σαν αποτέλεσμα το πλοίο να μην μπορεί να κυβερνήσει καλά στην πορεία του. Γι' αυτό το λόγο διέταξα τον τιμονιέρη να έρθει πιο αριστερά -λέγοντάς του πέντε (05) μοίρες αριστερά. Εν συνεχεία δέκα (10) μοίρες αριστερά όταν πια έβλεπα ότι το πλοίο δεν γύριζε από την επιθυμητή απόσταση που ήθελα από τις Πόρτες. Κατά τη διάρκεια των ανωτέρω, το πλοίο έχει πλησιάσει τις Πόρτες. Ενα κύμα από την πρύμνη στρέφει το πλοίο δεξιά. Τη στιγμή αυτή βγάζω τον τιμονιέρη από το τιμόνι και το πιάνω ο ίδιος διαπιστώνοντας ότι ο φάρος πάνω στη βραχονησίδα Πόρτες είναι πολύ κοντά μου. Θέτω το τιμόνι αριστερά έχοντας υπόψη μου να μην το αφήσω να πάει αρκετά αριστερά, γιατί φοβήθηκα να μη χτυπήσει η πρύμνη μου. Σκεπτόμενος αυτό και αφού βλέπω ότι έχει νετάρει η πλώρη, βάζω το τιμόνι δεξιά για να ανοίξω την πρύμνη από το βράχο.

Ο σφοδρός καιρός όμως που επικρατούσε και τα ρεύματά του -είχε έλθει περισσότερο αριστερά (το πλοίο) σχεδόν στην πάντα- δεν αφήνει το πλοίο να γυρίσει αριστερά (διαγράφεται μία λέξη) δεξιά για να αποφύγω τη σύγκρουση της πρύμνης με το βράχο, με αποτέλεσμα να χτυπήσει το πλοίο στην πρύμνη δεξιά από ό,τι μπορούσα να εκτιμήσω από το χτύπημα. Οι Πόρτες είναι μία βραχονησίδα που έχει φάρο αναλαμπών ανά δεκαέξι δευτερόλεπτα και έχει ορατότητα στα επτά μίλια κατά τους ναυτικούς χάρτες. Εγώ τον είδα στα τέσσερα μίλια απόσταση από τον Φωκά, δήλαδή τρία μίλια από αυτόν και κρατούσα πλώρη δεξιά μου. Οταν επίσης έπιασε ο τιμονιέρης το τιμόνι -σε απόσταση τεσσεράμισι μίλια από τις Πόρτες- του επέστησα την προσοχή λέγοντάς του: Πρόσεχε να μη σου κάνει στραβοτιμονιά λόγω καιρού πάνω στις Πόρτες. Παρ' όλα αυτά έγινε το ατύχημα. Η ταχύτητα του πλοίου ήταν σταθερή -περίπου δεκαεπτάμισι κόμβους από την Κύθνο- μέχρι τη στιγμή της σύγκρουσης. Τα χειριστήρια των μηχανών ήταν στο μηχανοστάσιο, δηλαδή δεν είχαν ληφθεί ακόμα για χειρισμούς στη γέφυρα λόγω έλλειψης χρόνου και διαδικασιών πηδαλουχίας. Μαζί μου στη γέφυρα ήταν ο δόκιμος πλοίαρχος Πατίλας Γεώργιος και ο Κάσδαγλης Παναγιώτης, ενώ ο ασυρματιστής που ήλθε πέντε λεπτά πριν την πρόσκρουση βρισκόταν στο χώρο των χαρτών στην πλάτη της γέφυρας. Μετά την ταλαιπωρία που έχω υποστεί επιφυλάσσομαι για τη διαύγειά μου επειδή είμαι ναυαγός και κολυμπούσα όλη τη νύχτα, εξαυτού για την ακρίβεια ή τυχόν ελλείψεις της κατάθεσής μου.

«Δεν έχω τα γυαλία μου...»

Κατάθεση καπετάνιου Γιαννάκη Βασιλείου:

EP.: Κατηγορήθηκες άλλη φορά και για ποια αιτία;

ΑΠ.: Ναι, για την αιτία δεν θυμάμαι.

ΕΡ.: Κατηγορείσαι, τώρα, ότι σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις προβήκατε σε πράξεις ή παραλείψεις με τις οποίες επήλθε πρόσκρουση του πλοίου «Εξπρές Σάμινα» την 26-09-00, τη βύθιση του πλοίου, την ανθρωποκτονία κατά συρροή και την πρόκληση επικίνδυνων σωματικών βλαβών και άλλες συνεπαγόμενες από αυτές συνέπειες.

Τι απολογείσαι;

ΑΠ.: Βρίσκομαι σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Δεν διαθέτω τα γυαλιά μου για να βλέπω τι απολογούμαι.

Επικαλούμαι τη 48ωρη προθεσμία για να απολογηθώ όπως τα δικαιώματά μου που μου διαβάσατε στο παρόν έντυπο.

ΕΡ.: Εχετε τίποτα άλλο να προσθέσετε;

ΑΠ.: Οχι και υπογράφω.

Κατάθεση Α'Μηχανικού Σκιαδαρέση Γεράσιμου:

ΕΡ.: Ποια η σχέση σας με το πλοίο και τι γνωρίζετε σχετικά με τη βύθιση του επιβατηγού-οχηματαγωγού «Εξπρές Σάμινα» την 26-09-00;

ΑΠ.: Εργάζομαι ως A' μηχανικός στο επιβατηγό-οχηματαγωγό «Εξπρές Σάμινα» τα τελευταία τέσσερα (04) χρόνια. Εν αναμονή του κατάπλου στην Πάρο κατέβηκα στο control room του μηχανοστασίου όπου εκτελούσε βάρδια ο Χαραλάμπης Βασίλειος, Γ' μηχανικός, και ο Βαΐτσης Δημήτριος, λιπαντής. Παρέμεινα στο control room της μηχανής εν αναμονή της ενημέρωσης της γέφυρας για τον κατάπλου (νωρίτερα διαγράφεται μία λέξη). Οι κύριες μηχανές λειτουργούσαν κανονικά και τα χειριστήρια ήταν στο μηχανοστάσιο στο control room.

ΕΡ.: Είχατε καμία ένδειξη κακής λειτουργίας είτε πηδαλίων είτε άλλων βοηθητικών μηχανών;

ΑΠ.: Οχι, και δεν μου είχε αναφερθεί κάτι σχετικό.

Κατάθεση Α'-Β' Μηχανικού Κόντου Χαράλαμπου:

EP.: Ποια η σχέση σας με το πλοίο και τι γνωρίζετε σχετικά με τη βύθιση του E/Γ - Ο/Γ «Eξπρές Σάμινα» την 26-09-2000.

AΠ.: Στο πλοίο εργάζομαι ως A'-B' μηχανικός από 22-09-2000, μεταφορά από το πλοίο «Eξπρές Aθηνά». Πριν από τη βύθιση ύστερα από ειδοποίηση ότι δόθηκε το εικοσάλεπτο που επίκειται ο κατάπλους στην Πάρο, μετέβηκα από το σαλόνι αξιωματικών στο control room. Eκεί βρισκόταν ο αξιωματικός φυλακής μηχανοστασίου και ύστερα από λίγο ήλθε και ο A' μηχανικός. Οι κύριες μηχανές λειτουργούσαν κανονικά, όπως σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Kατά την αναμονή οδηγιών της γέφυρας για το πεντάλεπτο ετοιμότητας και εν συνεχεία μεταφοράς των χειριστηρίων κυρίων μηχανών στη γέφυρα, ακούστηκε ένας θόρυβος και ένα δυνατό τράνταγμα που μας μετακίνησε από τις θέσεις μας. Eν συνεχεία ελαττώσαμε τις στροφές των μηχανών, ενώ από τα παράθυρα του control room εισήρχοντο από τη δεξιά πλευρά του πλοίου νερά σε τεράστιες ποσότητες, τα οποία έπεφταν πάνω στην ηλεκτρογεννήτρια της δεξιάς πλευράς. Eν συνεχεία διέφυγα μέσα από τα νερά στις κλίμακες του μηχανοστασίου, και κατά την διέλευσή μου από την περιοχή που βρίσκεται η υδραυλική αντλία για τη λειτουργία των στεγανών θυρών, διαπίστωσα ότι η περιοχή της πλευράς αυτής και σε ύψος περί τα πέντε (05) μέτρα από τη θάλασσα είχε από την πρόσκρουση σχίσιμο και η αντλία και τα συστήματα αυτής είχαν καταστραφεί. Στη συνέχεια κατόρθωσα και βγήκα στην περιοχή των σωστικών μέσων όπου συμμετείχα στη διανομή ατομικών σωσιβίων, στο άνοιγμα των σωσιβίων σχεδιών αλλά εγώ παρέμεινα στο πλοίο, το οποίο κατά τη βύθιση με παρέσυρε από την αριστερή πλευρά, αλλά επειδή φορούσα ατομικό σωσίβιο και το πλοίο έγειρε από την άλλη πλευρά, διασώθηκα μαζί με άλλους επιβάτες και πλήρωμα.

Κατάθεση Γ'Μηχανικού Χαραλάμπη Βασιλείου:

EP.: Ποια η σχέση σας με το πλοίο και τι γνωρίζετε σχετικά με τη βύθιση του E/Γ-Ο/Γ «EΞΠPEΣ ΣAMINA» την 26-09-2000.

ΑΠ.: Eργάζομαι ως τρίτος μηχανικός στο πλοίο αυτό και κατά την ώρα της σύγκρουσης ήμουν αξιωματικός φυλακής μηχανοστασίου. Kατά την διάρκεια της σύγκρουσης δεν υπήρχε κανένα μηχανικό πρόβλημα στο μηχανοστάσιο και γενικότερα στο σκάφος. Οι μηχανές λειτουργούσαν και οι δύο σε πλήρη λειτουργία, καθώς και όλα τα βοηθητικά μηχανήματα. Πριν τη σύγκρουση είχαμε μια επικοινωνία με τη γέφυρα για προετοιμασία του συνηθισμένου εικοσαλέπτου του πλοίου (στην Πάρο διαγράφονται δύο λέξεις) προς κατάπλου στην Πάρο, εξαιτίας αυτής της ενημέρωσης όπως συνηθίζεται κατέβηκαν στο μηχανοστάσιο ο A' μηχανικός, A'-B' μηχανικός και ο ηλεκτρολόγος του πλοίου στη διάρκεια της αναμονής μέχρι να δοθεί η εντολή της γέφυρας για Stand B y, οπότε μεταδίδονται τα χειριστήρια στη γέφυρα συνέβη η σύγκρουση του σκάφους. Kατά τη σύγκρουση διαπίστωσα εισροή υδάτων από την δεξιά πλευρά του σκάφους και να τρέχουν προς τα πανιόλα και να κατακλύζουν κύριες μηχανές και ηλεκτρογεννήτριες. Στη συνέχεια εγκατέλειψα το μηχανοστάσιο τελευταίος και στην έξοδό μου διαπίστωσα ότι στο ύψος του γκαράζ όπου είναι η αντλία που διατηρεί την πίεση για το κλείσιμο των υδατοστεγών θυρών ήταν κατεστραμμένη από τη σύγκρουση, όπως και η πλευρά του πλοίου που συνορεύει. Eτσι για να διαφύγω αναγκάστηκα να ξαναβγώ στο γκαράζ και να βρω άλλη έξοδο διαφυγής. Kατά τη διαφυγή μου αυτή χρησιμοποίησα χειροκανό, δεδομένου ότι ήδη είχε επέλθει black out λόγω κατάκλυσης του μηχανοστασίου στην περιοχή της ηλεκτρογεννήτριας. Eν συνεχεία διαπίστωσα ότι η ηλεκτρογεννήτρια ανάγκης, η οποία βρίσκεται στο κατάστρωμα των λέμβων είχε ενεργοποιηθεί αυτόματα, οπότε υπήρχε φωτισμός στο κατάστρωμα διαφυγής και διαδρόμων μέχρι που το νερό έφτασε σε αυτή.

EP.: Ως επιβάτης του πλοίου «Eξπρές Σάμινα» ποια είναι η εκτίμησή σας για τα αίτια της πρόσκρουσης του πλοίου στις βραχονησίδες Πόρτες;

AΠ.: Eπειδή δεν βρισκόμουν στη γέφυρα για να έχω ιδίαν και άμεση εκτίμηση, ούτε γνωρίζω το πόρισμα των αρμοδίων ανακριτικών αρχών, ως αυτόπτης όμως επιβάτης κρίνω ότι οφείλεται σε εσφαλμένους χειρισμούς διακυβερνήσεως του πλοίου από τον αξιωματικό φυλακής και τους λοιπούς αρμοδίους γέφυρας, συμπεριλαμβανομένου και του πλοιάρχου, ο οποίος προ της εισόδου του πλοίου στον λιμένα της Πάρου σε συνδυασμό με τη διέλευση από στενά και τις κακές καιρικές συνθήκες και τη διασπορά νησίδων αποτελούντων ναυτιλιακών κινδύνων θα έπρεπε να βρίσκεται επί της γέφυρας ή και αν ευρίσκετο δεν ενήργησε σύμφωνα με τη ναυτική επιστήμη και πρακτική.

EP.: Ποια κατά τη γνώμη σας η βοήθεια πλοίου και πληρώματος στη διαδικασία της διαφυγής των επιβατών από καμπίνες και γενικά κλειστούς χώρους προς τους σταθμούς επιβίβασης στα σωστικά μέσα;

AΠ.: Οσον αφορά τη διαδρομή μου από την καμπίνα μου μέχρι τον εξωτερικό χώρο της πρύμνης όπως και καθ' όλη τη διάρκεια από τη στιγμή της προσκρούσεως μέχρι την εγκατάλειψη του πλοίου από μένα, που σημειωτέον εγένετο όταν τα νερά είχαν φτάσει στον ιστό της σημαίας της πρύμνης περίπου, ουδεμία ανακοίνωση ή οδηγία ή πληροφορία εδόθη διά παντός μέσου ούτε και προφορικά και ούτε μέλος του πληρώματος είδα εις την πρύμνη. Eγώ έδωσα οδηγίες σε ορισμένους επιβάτες πώς να δέσουν τα σωσίβιά τους, να παραμείνουν ψύχραιμοι κ.λπ.

EP.: Ποια κατά τη γνώμη σας η βοήθεια του πλοίου και πληρώματος κατά την εγκατάλειψη και την επιβίβαση στα σωστικά μέσα;

AΠ.: Kατ' αρχήν διαταγή εγκατάλειψης δεν άκουσα, όσον δε αφορά τα σωστικά μέσα που είδα σε χρήση από τη θέση πρυμναίου ιστού της σημαίας, είδα προτού πηδήξω στη θάλασσα τρεις λέμβους να διέρχονται με κατεύθυνση από πλώρη προς πρύμνη, καθώς επίσης και μία ή δύο πνευστές σωσίβιες σχεδίες, χωρίς βεβαίως να έχω πλήρη εικόνα όλων των σωστικών μέσων του πλοίου.