Η σχετική συμφωνία για την προμήθεια από την κυπριακή Εθνική Φρουρά (ΕΦ) του ρωσικού αντιεροπορικού συστήματος S-300, δρομολογεί νέες εξελίξεις στο ευαίσθητο θέμα της ισορροπίας δυνάμεων στη Μεγαλόνησο, καθώς μέχρι σήμερα, η τουρκική πλευρά διατηρούσε το προνόμιο της "απεριόριστης" στρατιωτικής της παρουσίας στην Κύπρο.

Όπως είναι γνωστό, η σχετική συμφωνία υπογράφτηκε στο κυπριακό υπουργείο Άμυνας μεταξύ της κυπριακής κυβέρνησης, εκπροσώπων της κατασκευάστριας εταιρίας (Rosvoorouzhenie company), ενώ ήταν παρών και ο νέος Ρώσος πρέσβης στην Κύπρο, Γκιόργκι Μουράτοβ. Η επιχειρησιακή αξιοποίηση του S-300 από την ΕΦ, εντάσσεται στο πλαίσιο τ ου πενταετούς εξοπλιστικού προγράμματος της Κύπρου και έχει τόσο αμυντικές όσο και διπλωματικές προεκτάσεις.

Αμυντικό πλαίσιο
Οι σύγχρονες πολεμικές συγκρούσεις (1980-1995) έχουν καταδείξει την αναμφισβήτητη υπεροχή του αεροπορικού όπλου, στην επιτυχή έκβαση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Υπό το δεδομένο αυτό, η συντριπτική τουρκική υπεροχή στον ουρανό της Κύπρου εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις για μια νέα επιχείρηση κατάληψης του υπολοίπου νησιού και δυσκολεύει την εξεύρεση ειρηνικής λύσης, ενισχύοντας την τουρκική αδιαλλαξία.

Από την άλλη πλευρά, η ΕΦ τα τελευταία χρόνια προχώρησε στην υλοποίηση ενός προγράμματος αμυντικής υποδομής με στόχο να εξασφαλίσει τις "μίνιμουμ" προϋποθέσεις αποτροπής μιας ενδεχόμενης τουρκικής επιθετικής ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό, αποκτήθηκαν τα ρωσικά τεθωρακισμένα οχήματα BMP-3 (1995) και τα υπερσύγχρονα -επίσης ρωσικά- άρματα μάχης T-80U το 1996.

Το κύριο αμυντικό πρόβλημα της Μεγαλονήσου, εστιάζεται στη παροχή αεροπορικής κάλυψης από αεροσκάφη της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, καθώς η απόσταση (εξαιτίας της επιπλέον μεταφοράς καυσίμου) περιορίζει το ωφέλιμο οπλικό φορτίο των ελληνικών μαχητικών. Το πρόβλημα αυτό, θα επιλυθεί με την απόκτηση αεροσκαφών τάνκερ, η προμήθεια των οποίων αν και προβλέπεται από το νέο ελληνικό Ενιαίο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Εκσυγχρονισμού, θα υλοποιηθεί -σύμφωνα με εκτιμήσεις- τον επόμενο αιώνα. Έτσι λοιπόν, τα ελληνικά μαχητικά μπορούν -και μόνο- να λειτουργήσουν συμπληρωματικά στο διπλό πρόβλημα παροχής υποστήριξης στην ΕΦ, αλλά και αντιμετώπισης της απειλής των τουρκικών μαχητικών.

Η λύση της συγκρότησης μιας μικρής κυπριακής αεροπορικής δύναμης στη Μεγαλόνησο, συναντά πολλά πρακτικά προβλήματα αρχίζοντας από το υψηλό κόστος απόκτησης, καθώς η αγορά π.χ. 20 μαχητικών υπερβαίνει το 1 δισ. δολάρια και καταλήγοντας στο χρονικό διάστημα που απαιτείται μέχρι τα αεροσκάφη να γίνουν επιχειρησιακά -στην περίπτωση της Κύπρου το χρονικό αυτό διάστημα θα άγγιζε την πενταετία.

Για τους παραπάνω λόγους, κύκλοι του κυπριακού υπουργείου Άμυνας υποστηρίζουν την υϊοθέτηση μιας στρατηγικής που εξασφαλίζει έναν αμυντικό συνδυασμό όλων εκείνων των μέσων που μπορούν να ενισχυθούν από την παρουσία της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας στη Μεγαλόνησο. Το ουσιαστικό συστατικό μιας τέτοιας στρατηγικής, εστιάζεται στην εγκατάσταση ενός ισχυρού δικτύου αντιεροπορικής άμυνας. Η ΕΦ ήδη χρησιμοποιεί τα συστήματα Skyguard σε συνδυασμό με τα βλήματα Aspide, τα πυροβόλα GDF003, καθώς και τους εκτοξευτές βλημάτων MISTRAL και SA-7. Ο συνδυασμός των παραπάνω οπλικών συστημάτων ολοκληρώνεται με την επιχειρησιακή αξιοποίηση του αντιεροπορικού συστήματος S-300 στην έκδοση PMU-1.

Διπλωματικό πλαίσιο
Η υπογραφή της συμφωνίας για την απόκτηση του αναφερόμενου οπλικού συστήματος, έρχεται σε μια περίοδο διπλωματικής κινητικότητας, καθώς η αμερικανική πλευρά επιδιώκει την ενεργοποίηση στρατιωτικού διαλόγου με στόχους:

-Tην απομάκρυνση των στρατιωτικών δυνάμεων των δύο πλευρών από όλα σχεδόν τα σημεία φύλαξης της πράσινης γραμμής. Η πρόταση αυτή δημιουργεί πρόβλημα στην ελληνοκυπριακή πλευρά, καθώς τα επιτελικά σχέδια των τουρκικών δυνάμεων είναι επιθετικά, ενώ της ΕΦ αμυντικά.
-Την επιβολή "μορατόριουμ" στις υπερπτήσεις των μαχητικών αεροσκαφών (των δύο πλευρών) πάνω από την Κύπρο. ¨Οπως είναι γνωστό, τα τουρκικά μαχητικά δεν έχουν ανάγκη από υπερπτήσεις, καθώς η αεροπορική κάλυψη του ψευδοκράτους εξασφαλίζεται από τα κοντινά τουρκικά αεροδρόμια. Το πρόβλημα δημιουργείται και πάλι, για τα ελληνικά μαχητικά εξαιτίας της απόστασης (Ελλάδας-Κύπρου).
- Τη θεσμοθέτηση κανόνων εμπλοκής σύμφωνα με τους οποίους η κάθε πλευρά θα δικαιούται να πυροβολεί. Μετά τις πρόσφατες δολοφονίες των Ελληνοκυπρίων, η πρόταση αυτή αξίζει προσοχής.

- Η αντικατάσταση των κυανοκράνων από διεθνή δύναμη, με τη συμμετοχή της ΕΛΔΥΚ και της ΤΟΥΡΔΥΚ
- Η απενεργοποίηση του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου
- Η τελική αποστρατικοποίηση της Μεγαλονήσου

Από την άλλη πλευρά, διπλωματικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η στροφή της Κύπρου προς τη ρωσική αμυντική βιομηχανία, δημιουργεί όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για την άσκηση "κοινών" πιέσεων προς τη διεθνή κοινότητα. Όπως είναι γνωστό, μετά τις νατοϊκές αποφάσεις του Δεκεμβρίου (αναφορικά με την καλοκαιρινή σύνοδο της Μαδρίτης, στην οποία θα αποφασιστεί η πορεία επέκτασης της συμμαχίας προς την κεντροανατολική Ευρώπη) οι σχέσεις της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας με τη Μόσχα βρίσκονται σε περίοδο έντασης, ενώ η Δύση προσπαθεί να χειριστεί το θέμα χωρίς να προκαλεί. Οι δυτικές αμυντικές βιομηχανίες σπεύδουν να κλείσουν συμφωνίες με τα επίδοξα μέλη του ΝΑΤΟ, ενώ η Μόσχα διαπιστώνει ότι η συμμετοχή της αμυντικής της βιομηχανίας (στην άμυνα των κρατών του πρώην ανατολικού μπλοκ) τείνει να γίνει μηδενική, καθώς οι πωλήσεις ρωσικών οπλικών συστημάτων πέφτουν κατακόρυφα. Οι ίδιοι κύκλοι υποστηρίζουν ότι, η πώληση του συστήματος S-300 στην Κύπρο θα μπορούσε να συνδυαστεί με κινήσεις διπλωματικής υποστήριξης από την πλευρά της Μόσχας, σε όλα τα επίπεδα.

Το σύστημα S-300
Το αντιεροπορικό πυραυλικό σύστημα S-300 PMU -1, επιδείχθηκε σε αντιπροσωπεία της ΕΦ στη Ρωσία τον περασμένο Μάρτιο. Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι η Κύπρος θα εφοδιαστεί με ένα αντιεροπορικό Σύνταγμα του αναφερόμενου οπλικού συστήματος.

Το Σύνταγμα αποτελείται από 3 πυροβολαρχίες. Κάθε πυροβολαρχία περιλαμβάνει το ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών 30N6E μαζί με το σταθμό εμπλοκής, καθώς και 12 τετραπλούς εκτοξευτές TEL 5P8STE που ρυμουλκούνται από οχήματα 6Χ6 KRAZ 260B. Χρησιμοποιείται το βλήμα 48ΝΕ6 ταχύτητας 6 Μαχ, με γόμωση 148 κιλών. Ο κεντρικός σταθμός διοίκησης του Συντάγματος είναι ο 83Μ6Ε που αποτελείται από το ραντάρ έρευνας 64Ν6Ε και το σταθμό διοίκησης 54Κ63. Το S-300 έχει συνολική δυνατότητα ιχνηλάτησης 100 στόχων σε απόσταση 300χλμ και εμπλέκει αεροσκάφη σε απόσταση 150χλμ και βαλλιστικά βλήματα στα 40χλμ με οροφή τα 81.000 πόδια.

Το S-300 μπορεί να αναπτυχθεί μέσα σε ένα πεντάλεπτο και η κάθετη εκτόξευση των βλημάτων αυξάνει αποτελεσματικά την ευελιξία του. Οι απαιτήσεις συντήρησης του συστήματος είναι εξαιρετικά μικρές, ενώ τα βλήματα μπορούν να παραμείνουν σε αποθήκευση για μια δεκαετία, χωρίς επιθεώρηση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, η επιχειρησιακή χρησιμοποίηση του συστήματος στη Κύπρο θα προσφέρει προστασία στο στρατιωτικό συγκρότημα της Πάφου (αεροδρόμιο, ναύσταθμος), ενώ θα αντιμετωπίζει με επιτυχία βλήματα μακρού πλήγματος "stand off" ή αντιραντάρ. Παράλληλα, το S-300 αντιμετωπίζει επιτυχώς ευρείας κλίμακας αεροπορικές επιθέσεις, καθώς μπορεί να ιχνηλατεί 100 στόχους με ταυτόχρονη εκτόξευση βλημάτων σε 6 στόχους, εφαρμόζοντας την πάγια ρωσική τακτική: 2 βλήματα ανά στόχο.

Δημοσιογρφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Ρώσοι προσφέρουν τη δυνατότητα άμεσης αξιοποίησης του S-300 με την αποστολή συμβούλων στο νησί, αλλά και προτείνουν τη δημιουργία κέντρου επισκευών και συντήρησης στην Κύπρο, που θα αναλάβει τη συντήρηση των συστημάτων που θα πωληθούν στην Μέση Ανατολή.

Το κυπριακό εξοπλιστικό πρόγραμμα περιλαμβάνει:

-Ενδεχόμενη απόκτηση επιθετικών ελικοπτέρων ώστε να αντιμετωπιστεί ο αυξημένος αριθμός των τουρκικών αρμάτων στο νησί.
-Προτάσεις για την αγορά 3-4 συστημάτων ταχείας διασποράς ναρκών και 10 αρότρων εκκαθάρισης ναρκοπεδίων.
-Συμπλήρωση των αποθεμάτων πυρομαχικών με την ενεργή συμμετοχή της ΠΥΡΚΑΛ.
-Εκσυγχρονισμό του τροχαίου υλικού της ΕΦ με την αγορά 110 οχημάτων γενικής χρήσης και 89 οχημάτων ειδικής χρήσης.