«Τ ι να σου πω, τι να σου πω, τι να σου πω / που να μην το έχει πει κανένας για κανέναν / εγώ μονάχα ένα πράγμα θα σου πω / μου φτάνει πως μεγάλωσα με σένα. Πού είσαι τώρα και σ' έχω χάσει / παλιέ μου φίλε Γιώργο Θαλάσση / πού είσαι τώρα και σ' έχω χάσει / Μικρέ μου Ηρωα Γιώργο Θαλάσση».

Ο Στέλιος Ανεμοδουράς, ο δημιουργός του θρυλικού εβδομαδιαίου περιοδικού «Μικρός Ηρως» που πρόσφερε συναρπαστικά ταξίδια περιπέτειας και φαντασίας, συγκίνησης και γέλιου, αλλά κι ένα αίσθημα αγάπης για την ελευθερία και την πατρίδα σε χιλιάδες εφήβους και παιδιά (τώρα πια 40 και βάλε έως 60 και άνω) έφυγε σε ηλικία 83 χρονών το βράδυ του Σαββάτου από ανακοπή καρδιάς. Τον τελευταίο καιρό είχε αναπνευστικά προβλήματα και νοσηλευόταν σε κλινική. Η κηδεία του θα γίνει δημοσία δαπάνη αύριο το μεσημέρι στις 12.30 στο Α  Νεκροταφείο.

Με το ψευδώνυμο «Θάνος Αστρίτης» ταξίδευε τους πιτσιρικάδες των μεταπολεμικών χρόνων για 16 χρόνια, από το 1952 έως το 1967 (μπλοκαρίστηκε από τη λογοκρισία της χούντας), οι οποίοι έτρεχαν με χτυποκάρδι και με το δίφραγκο στο χέρι για να πάρουν στα περίπτερα τον «Μικρό Ηρωα» και να διαβάσουν τα κατορθώματα των τριών γενναίων φίλων που μάχονταν κατά των Γερμανών και των Ιταλών στα χρόνια της Κατοχής. Ητοι ο Γιώργος Θαλάσσης (το περίφημο Παιδί-Φάντασμα), η δυναμική Κατερίνα και ο ευτραφής, αφελής και πάντα πεινασμένος Σπίθας. Με συνεχείς ανατυπώσεις, ο «Μικρός Ηρως» κράτησε συντροφιά σε σχεδόν τρεις γενιές (αγοριών κυρίως) τις δεκαετίες του '50, 60 και '70, για να αποχωρήσει οριστικά τα πρώτα χρόνια της Mεταπολίτευσης έχοντας συμπληρώσει 798 τεύχη.

«Ζούμε στην εποχή του λυκόφωτος των ηρώων. Ο ήρωας του σήμερα, δυστυχώς, είναι ο Κωστόπουλος του "Κλικ". Πρέπει να διαφυλάξουμε τη γλώσσα μας, που είναι το παν....Τα παιδιά δεν διαβάζουν, βλέπουν. Η τηλεόραση τα αποχαυνώνει με ψεύτικους ήρωες, ξένα πράγματα...Πρέπει να περισώσουμε τη γλώσσα», μας έλεγε στην «Ε» πριν από έξι χρόνια ο Στέλιος Ανεμοδουράς εκφράζοντας τον προβληματισμό του για τον ανερχόμενο γυαλιστερό, πλαστό κόσμο τού λάιφ στάιλ.

Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 22 Μαΐου του 1917. Η καταγωγή των γονιών του ήταν από τη Μάνη και αγαπούσε πολύ τα μανιάτικα μοιρολόγια. «Εχουν μεγάλη λογοτεχνική αξία», έλεγε. Μεγάλωσε στον Πειραιά, τέλειωσε τη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα εξέδιδε το λογοτεχνικό περιοδικό «Αργώ». Τα πρώτα του διαβάσματα ήταν η «Διάπλαση των Παίδων» και ο Διονύσιος Σολωμός. «Είχα μια έφεση στο γράψιμο και ήθελα να γράψω ευγενή πράγματα».

Στην Κατοχή καταδιώχτηκε από τους Γερμανούς, γιατί τύπωνε προκηρύξεις για την Εθνική Αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση θα εργαστεί ως δημοσιογράφος στις εφημερίδες «Ελεύθερη Ελλάδα», «Δημοκρατική Αλλαγή», Αθηναϊκή», «Νέα», κάνοντας μεταφράσεις (ήξερε καλά ξένες γλώσσες) γράφοντας ιστορικά αναγνώσματα (από το «Ετσι ξεκίνησε ο Χίτλερ» έως τη «Βρουγχίλδη», που αναφερόταν στο Βασίλειο της Γαλλίας το 1400 με βασιλιάδες και ιππότες).

Το «φροντιστήριό» του για τη γέννηση του «Μικρού Ηρωα» ήταν το περιοδικό «Μάσκα», που έβγαζε ο εξπέρ του είδους Απόστολος Μαγγανάρης και τον οποίο ο Ανεμοδουράς θεωρούσε δάσκαλό του. Μεταφράζοντας αρχικά τις περιπέτειες του Ζορό, με παρότρυνση του Μαγγανάρη θ' αρχίσει να γράφει δικές του ιστορίες με τον ίδιο ήρωα, που θα έχουν μάλιστα μεγαλύτερη απήχηση στους αναγνώστες!

Το πρώτο προσωπικό άνοιγμά του θα το κάνει με τον «Υπεράνθρωπο», ένα περιοδικό μικρού σχήματος, που θα κρατήσει δύο χρόνια. Ενας ήρωας στα πρότυπα του αμερικανικού Σούπερμαν, με ελληνική φινέτσα και φαντασία. Πολλοί θα θυμούνται τους αγώνες του κατά του Κακού, με συμπαραστάτες τον Κεραυνό και την Αστραπή, τον Ελ-Γκρέκο και τον κωμικό της παρέας, τον φοβιτσιάρη Κοντοστούπη.

«Tο παραμύθι δεν υπάρχει πια»...

Aύριο η κηδεία του Στέλιου Aνεμοδουρά, στο A' Nεκροταφείο

Ο Στέλιος Ανεμοδουράς άρχισε να γράφει τον «Μικρό Ηρωα», όπως μας είχε πει, για να βγάλει ένα μεροκάματο παραπάνω αφού ο μισθός της εφημερίδας ήταν αρκετά χαμηλός και είχε και οικογένεια. «Ο, τι έφτιαχνα έπρεπε να μου αρέσει, αλλιώς δεν το έκανα. Οι μνήμες της Κατοχής ήταν νωπές κι έπλασα τον Γιώργο Θαλάσση, την Κατερίνα και τον Σπίθα που δίνει τη κωμική χροιά, απαραίτητη για τις περιπέτειες με συγκίνηση και αγωνία... Γράφοντας είχα και το γιο μου υπόψη. Θα το διαβάσει το παιδί μου; Ηταν κι αυτό ένα κριτήριο. Ο Μικρός Ηρωας περισώθηκε γιατί πίστευε σε κάποιες αξίες. Κι ήταν γραμμένος σε καλή ελληνική γλώσσα».

Ποιος δεν θυμάται με κομμένη ανάσα τις χάρτινες μονομαχίες και καταδιώξεις, πλεκτάνες και συγκρούσεις όχι μόνο εντός Ελλάδος, αλλά και σε διάφορα μέρη του κόσμου που είχαν το Παιδί-Φάντασμα και η παρέα του, με διαβολικούς πράκτορες όπως ο πιο ισχυρός αντίπαλός τους, ο μαυροφορεμένος μασκοφόρος Σεϊτάν Αλαμάν ή η Φροϊλάιν Χ, ο Καμικάζι, ο αόρατος Κινέζος Τσιν-Τσιν, η Σφήκα και τόσοι άλλοι; Οπως και τους μικρούς φίλους που προστέθηκαν για να συμβάλουν στον αγώνα, όπως το Ζουζούνι, ο Διαβολάκος, το Τζιτζίκι, η Σουσουράδα κ.ά.; Ολα αυτά διανθισμένα με τις εντυπωσιακές για την παιδική ψυχή στα εξώφυλλα, αλλά και μέσα στο κείμενο, εικόνες του Βύρωνα Απτόσογλου.

Ο Στέλιος Ανεμοδουράς θυμάται: Τα παιδιά της εποχής θαυμάζανε τον Γιώργο, αγαπούσανε την Κατερίνα, αλλά ξετρελαίνονταν με τον Σπίθα... Εστελναν γράμματα στο περιοδικό και λέγανε από κάτω: «Στέλνω κι ένα ψητό μπούτι στον Σπίθα», «Του στέλνω ένα γουρουνόπουλο». Τα παιδιά θέλουν αναψυχή, διψάνε για ήρωες που όμως σήμερα εκλείπουν. Εφυγε πια το παραμύθι, δεν υπάρχει».

Ο «Μικρός Ηρωας» είχε μερικές φορές άγαρμπες περιπέτειες με την πραγματικότητα, ακόμη και με την... προοδευτική. Στο πρώτο αφιέρωμα που του έκανε το '82 το λογοτεχνικό περιοδικό «Ωλήν» του Ηλία Λάγιου, όπως και στο χορταστικό αφιέρωμα που του έκανε το περιοδικό «Αντί» το '95 (ένα ολόκληρο τεύχος), ο Ανεμοδουράς σημειώνει:

«Η αντίδραση της κριτικής ήταν αρνητική και ιδίως της αριστερής. Η "Αυγή" επανειλημμένα έγραψε εναντίον του... Βγάλανε μια νότα όπως οι Αμερικάνοι βγάζουν τις ταξιδιωτικές οδηγίες, και έλεγαν "μην αγοράζετε αυτές τις φυλλάδες". Ηθελαν να λέω ότι ο Μικρός Ηρωας ήταν στην ΕΠΟΝ. Μα πώς να το έλεγα, αφού δεν ήταν μόνο η ΕΠΟΝ, ήταν η Ελλάδα, πώς να το κάνουμε; Οπως και κάποιοι γονείς αντέδρασαν αρνητικά αρχικά, αλλά και δάσκαλοι. "Φυλλάδες" λέγανε χωρίς να το διαβάσουν».

Στην Κύπρο τότε είχε μεγάλη απήχηση κι αυτό ενόχλησε τους Αγγλους, οι οποίοι απαγόρευσαν το περιοδικό. Εκείνος πήγε και βρήκε έναν στην αγγλική πρεσβεία, ο οποίος του είπε κυνικά ότι «είναι θέμα πολιτικής» κι ο Ανεμοδουράς αντέδρασε, λέγοντας ότι θα βάλει στις ιστορίες του έναν προδότη Αγγλο. Εκείνος γέλασε. «Αρχισα κι εγώ και σε καμιά δεκαριά τεύχη, όπου υπήρχανε προδότες, όλοι ήταν Αγγλοι, μέχρι και στο περιβάλλον του αρχιστράτηγου. Το αποτέλεσμα είναι ότι υποχώρησαν και επετράπη η κυκλοφορία».

Μόλις ήρθε η δικτατορία το απαγόρευσαν. «Πέρασαν μερικοί μήνες, δημιουργήθηκε ένα κενό. Βγήκανε και τα κόμικς που άρχισαν να τραβούν τα παιδιά».

Η ουσία είναι ότι ο μύθος του «Μικρού Ηρωα», έστω κι αν ανήκει στην «παραφιλολογία» (όπως αρέσκονται να το κατατάσσουν μερικοί παραφορτωμένοι με γνώσεις γραμματιζούμενοι), ήταν ένα όνειρο (έστω και απατηλό) με τη θαλπωρή του ανθρωπισμού, της φιλοπατρίας και της δικαιοσύνης, που κράτησε καλή παρέα σε χιλιάδες παιδιά. Πόσοι τα κρατάνε ακόμη αυτά μέσα τους και πόσοι είναι εκσυγχρονισμένοι και μεταλλαγμένοι, αυτό ο καθένας μόνος του από τους σημερινούς παλαίμαχους εφήβους το γνωρίζει.

Κάτι σημαίνει το ότι έγινε τρυφερό τραγούδι από τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, σε στίχους και μουσική δική του, για το σπονδυλωτό έργο «Το τραμ το τελευταίο», που παρουσίασε το Ελεύθερο Θέατρο το '76 στο Αλσος Παγκρατίου (τον Γιώργο Θαλάσση, την Κατερίνα και τον Σπίθα ερμήνευσαν αντίστοιχα ο Ντίνος Λύρας, η Υβόνη Μαλτέζου και ο Γιώργος Σαμπάνης). Το ότι δόθηκε πριν από λίγα χρόνια, τιμής ένεκεν, μια θεατρική παράσταση με τον Γιώργο Νινιό-Παιδί Φάντασμα και τον Δημήτρη Πιατά-Σπίθα.

Τα δύο αφιερώματα του «Ωλήν» και κυρίως του «Αντί», που είχε την πρωτοβουλία να εκδοθούν το '95 τα δύο έξτρα τελευταία τεύχη του «Μικρού Ηρωος». Δηλαδή, το υπ'αριθμ' 799 «Θανάσιμη υποψία», που το έγραψαν τέσσερις συγγραφείς διαδοχικά, ήτοι οι Σωτήρης Δημητρίου, Ξενοφών Μπρουντζάκης, Αλέξης Πανσέληνος, Ηλίας Λάγιος. Και το φινάλε από τον ίδιο τον Ανεμοδουρά, με το υπ'αριθμ. 800 τεύχος, «Ενα φάντασμα από το παρελθόν».

Οι εκδηλώσεις που έκαναν για τον Ανεμοδουρά η Ενωση Εφημεριδοπωλών Πειραιώς, ο Δήμος Αθηναίων με τον δήμαρχο Δημήτρη Αβραμόπουλο (πιστός παιδικός αναγνώστης του Μικρού Ηρωα) να του απονέμει το μετάλλιο της πόλης το '97, το Ιδρυμα Μπότση με απονομή τιμητικής διάκρισης, επίσης τον ίδιο χρόνο.

Πιστός στις αρχές του, ευγενικός, εργατικός και αεικίνητος έως το τέλος (έβγαζε τα περιοδικά «Κατερίνα, Σούπερ-Kατερίνα» και «Μπλεκ»), γραφιάς αλλοτινών εποχών («Αν υπάρχουν άνθρωποι που συγκινήθηκαν μ'αυτά που έδωσα, κάτι είναι για μένα», μας είχε πει), ο Στέλιος Ανεμοδουράς που έχει δυο γιους (Γιώργο και Κώστα) και τρία εγγόνια (Λεωκράτη, Ναταλία, Στέλιο), θα μείνει στη μνήμη όχι μόνο των δικών του αλλά και πάμπολλων «παιδιών», που εθήτευσαν στα εξωσχολικές ιστορίες του. Ιστορίες φαντασίας, ελευθερίας, ξεγνοιασιάς αλλά και ήθους και αξιοπρέπειας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΙΔΑΛΗΣ