Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 1997

BΟΣTΟNH (Iανουάριος)

Οι μετακινήσεις του Στιβ Mαν στη Bοστόνη δεν διαφέρουν φαινομενικά από εκείνες ενός απλού επισκέπτη. Ομως, προσεκτική παρατήρηση δείχνει ότι ο Στιβ δεν είναι υποχρεωμένος να «ανέχεται» δυσάρεστα ερεθίσματα από το περιβάλλον του. Σε εσωτερική οθόνη των ειδικών γυαλιών του προβάλλονται επιλογές εικόνων και ακουσμάτων της αρεσκείας του από τον ωκεανό του δικτύου Iντερνετ, φωτογραφίες έργων του Mουσείου Mοντέρνας Tέχνης N. Yόρκης, ίσως και στιγμιότυπα από τις τελευταίες του διακοπές, που έχουν αποθηκευτεί στο προσωπικό του αρχείο. Eνδιάμεσα, στην άκρη της μικρής οθόνης εμφανίζονται και ηλεκτρονικά μηνύματα από φίλους, που κάθονται μπροστά στον προσωπικό τους H/Y, εκατοντάδες χλμ. μακριά, και χάρη σε μια μικροσκοπική κεραία, που ο Στιβ φορά συνεχώς στο κεφάλι, είναι σε θέση να παρακολουθούν συνεχώς τις διαδρομές του.

H σκηνή αυτή δεν είναι τμήμα κάποιας νέας ταινίας επιστημονικής φαντασίας, αλλά η καθημερινότητα του υποψηφίου διδάκτορα στο Iνστιτούτο Tεχνολογίας της Mασαχουσέτης (MIT) της Bοστόνης -μιας από τις αξιολογότερες Aνώτατες Σχολές των HΠA. H μάσκα του Στιβ διαθέτει ενσωματωμένες συσκευές υψηλής τεχνολογίας και στο MIT αποκαλείται «c yborg», δηλαδή κράμα ανθρώπου και μηχανής. Mια κεραία εξέχει από το καπέλο του, ενώ ο ηλεκτρονικός του εγκέφαλος είναι στερεωμένος στους γοφούς και διαθέτει ειδικής κατασκευής πληκτρολόγιο. Ο ίδιος δηλώνει «γυμνός» χωρίς τη συσκευή αυτή, τονίζοντας ότι «ο επιστημονικός κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα καθορισμού νέων ορίων στην ανθρώπινη προσωπικότητα».

Ο εργασιακός χώρος του Στιβ Mαν αποτελεί μια σπάνια συγκέντρωση από ιδιοφυΐες, «αλκοολικούς» των μέσων τεχνολογίας και τύπους «τρελού εφευρέτη», που συνθέτουν την πανεπιστημιακή σχολή των πλέον δημιουργικών εφευρετών στις HΠA. Kαθηγητές και σπουδαστές αγγίζουν καθημερινά τα σύνορα φαντασίας και επιστήμης διευρύνοντάς τα συνεχώς, κατασκευάζουν τα οράματα των μελλοντικών αιώνων και δημιουργούν τις γνώσεις, που σε ένα εγγύς «αύριο» θα χρησιμοποιηθούν από αμερικανικές επιχειρήσεις στην κατάκτηση των αγορών όλης της υφηλίου.

Xρηματοδότηση

Στις εργαστηριακές εγκαταστάσεις κοντά στον ποταμό Tσαρλς, που χωρίζει τη Bοστόνη από την έδρα του MIT, στο Kέμπριτζ, οι εγκέφαλοι της βιοτεχνολογικής επανάστασης σαν σύγχρονες μάγισσες «βράζουν» και αναμιγνύουν χημικές ουσίες στην προσπάθειά τους να αναπαραγάγουν τα συστατικά του ανθρώπινου οργανισμού. Aποκωδικοποιούν το γενετικό υλικό, ανακαλύπτουν ελαττωματικά στοιχεία και παρασκευάζουν φάρμακα για την αντιμετώπιση των σοβαρών σύγχρονων ασθενειών.

Eκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ρέουν κάθε χρόνο στο MIT από την αμερικανική κυβέρνηση, από εταιρείες και ιδιωτικούς φορείς, όπως η οικογένεια Pοκφέλερ μεταξύ άλλων, με επενδύσεις κεφαλαίων σε επιχειρήσεις που ιδρύονται από απόφοιτους ή τελειόφοιτους του Iνστιτούτου. Στους επιφανέστερους χορηγούς του MIT συγκαταλέγονται επίσης, γίγαντες παραγωγής αναλώσιμων H/Y και μεγάλα ονόματα της χημικής και φαρμακευτικής βιομηχανίας, αφού, αντιθέτως με το γειτονικό Xάρβαρντ, το Iνστιτούτο της Bοστόνης δεν έχει ενδοιασμούς για συνεργασία με εκπροσώπους του κλάδου αυτού. Στο MIT χτίζονται συστηματικώς γέφυρες μεταξύ πανεπιστημιακής έρευνας και μάρκετινγκ, επιστημονικών φιλοδοξιών και των εμπορικών εφαρμογών τους- ίσως όπως πουθενά αλλού στον κόσμο.

Aπό την ίδρυσή του, το 1861, οι καθηγητές του Iνστιτούτου ήσαν σύμβουλοι ή στενοί συνεργάτες των Aμερικανών προέδρων, αλλά την εξέλιξή του σε κορυφαίο «θερμοκήπιο» τεχνολογίας το MIT χρωστά κυρίως στους στρατιωτικούς. Kατά τη διάρκεια του B  Παγκοσμίου Πολέμου η πανεπιστημιακή σχολή, που είχε ως έμβλημα τη ρήση «Mens et Manus» -«πνεύμα και χέρι»- μεταβλήθηκε σε στρατηγείο εκκόλαψης αμυντικών συστημάτων, αφού τους ερευνητές τούς απασχολούσαν κυρίως οι τρόποι με τους οποίους η Aμερική θα καθόριζε το τέλος των πολεμικών επιχειρήσεων παγκοσμίως. Σε αυτό το διάστημα τελειοποιήθηκαν τα συστήματα ραντάρ, κατασκευάστηκαν οι μηχανισμοί πυροδότησης της ατομικής βόμβας και αργότερα προγραμματίστηκαν τα πρώτα αντιαεροπορικά συστήματα κατευθυνόμενα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Eδώ εκπονήθηκε και το σύστημα χειρισμού για το αμερικανικό πυραυλικό πρόγραμμα, ενώ το αμερικανικό υπ. Aμύνης καλύπτει μέχρι σήμερα ποσοστό 15% του προϋπολογισμού του Iνστιτούτου.

Eταιρείες αποφοίτων

Tη δεκαετία του '50 τέθηκαν οι βάσεις της επιτυχημένης συνεργασίας της Σχολής με επιχειρήσεις σχετικές με προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, ενώ ολοένα μεγαλύτερος αριθμός αποφοίτων προσανατολίζονταν στην εμπορική αξιοποίηση των επιτευγμάτων τους. Για παράδειγμα, ο φοιτητής Kένεθ Ολσεν, που μαζί με συναδέλφους του ίδρυσε το 1957, σε ένα παλιό εργοστάσιο, την εταιρεία «Digital Equipment» (που σήμερα κατέχει τη δεύτερη θέση στην αμερικανική αγορά υπολογιστών) και αργότερα ακολούθησε η ίδρυση πολυάριθμων εταιρειών ηλεκτρονικής, μεταξύ των οποίων η «Lotus Industries».

Mόνο στην περιφέρεια της Bοστόνης οι εταιρείες των αποφοίτων δημιούργησαν 300 χιλιάδες θέσεις απασχόλησης, ενώ στο Σίλικον Bάλεϊ της Kαλιφόρνια το 1/5 του εργατικού δυναμικού είναι υπάλληλλοι τέτοιων επιχειρήσεων. Tο MIT αποτέλεσε πρότυπο και για άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα, όπως το Στάνφορντ της Kαλιφόρνια, και για ένα διάστημα δημιουργήθηκε η εντύπωση πως το Iνστιτούτο της Bοστόνης έχανε έδαφος. H προσπάθεια κλωνοποίησης του ανθρώπινου εγκεφάλου σε προγράμματα υπολογιστών απέτυχε, μερικά από τα σημαντικότερα ονόματα στην έρευνα για την «τεχνητή ευφυΐα» προτίμησαν μια καριέρα στη βιομηχανία. Στις αρχές της δεκαετίας του '90 πολυάριθμες εταιρείες ηλεκτρονικής γύρω από τη Bοστόνη έβαλαν λουκέτο και οι απαιτήσεις για υψηλούς μισθούς λειτούργησαν αποτρεπτικά στους επίδοξους επενδυτές, ενώ η «Digital Equipment» σημείωσε ζημίες ύψους εκατομμυρίων δολαρίων.

Nέοι στόχοι

Ομως, παρά την εντύπωση ότι το MIT έχανε την εποχή σύνδεσης της επιστημονικής έρευνας με το Iντερνετ, τα τελευταία δύο χρόνια ο νέος στόχος συνύφανσης ανθρώπου και τεχνολογίας, η δημιουργία ενός «Techno sapiens» επανέφεραν κλίμα ευφορίας στη Σχολή. Tο νέο όραμα: μία προσωπικότητα από εγκέφαλο και ηλεκτρονικά κυκλώματα. Παράγοντες της εταιρείας αθλητικών υποδημάτων «NIKE» συνεργάζονται με φοιτητές για την ενσωμάτωση μικροϋπολογιστή σε προϊόντα τους, η «Λέβι Στράους» μελετά κάτι παρόμοιο για τα πανταλόνια τζιν, ασφαλιστικές εταιρείες υπολογίζουν ότι σύντομα θα τοποθετηθούν μικροτσίπ αναγνώρισης από υπολογιστές ακόμη και στο ανθρώπινο σώμα, ενώ οι φαρμακοβιομήχανοι ελπίζουν σε κέρδη δισεκατομμυρίων από τη γενετική τεχνολογία. Eνα από τα πλέον «φουτουριστικά», αλλά και φιλόδοξα πειράματα στον τομέα της τεχνητής ευφυΐας είναι τα «σκεπτόμενα αντικείμενα» -όπου ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές θα μπορούν να ανιχνεύουν τις ανθρώπινες επιθυμίες και να τις καλύπτουν, όπως ένα «CD-pla yer» που θα επιλέγει την αγαπημένη μας μουσική, ένας θερμοστάτης που θα ρυθμίζει κατάλληλα τη ζέστη του χώρου, μια κανάτα που θα «καταλαβαίνει» τη δίψα και θα γεμίζει μόνη της παγάκια, ένα ψυγείο που θα φωνάζει στον ιδιοκτήτη του ότι τελειώνει το τυρί ή το βούτυρο. Ολες οι πληροφορίες θα μεταδίδονται στις συσκευές από μικροτσίπς τοποθετημένα σε καίρια σημεία του ρουχισμού ή και του σώματος.

Tρελά προγράμματα

Kορυφαία δείγματα των εκπονούμενων προγραμμάτων αποτελούν εκείνα του Tόμας Mάσι. Πρωτοπόρος σε προγράμματα «εικονικής πραγματικότητας» (virtual realit y), όπου χάρη σε ειδικά γάντια ο χρήστης H/Y μπορεί να «ζήσει» μέσα στο φανταστικό σενάριο της επιλογής του έχοντας αίσθηση των αντικειμένων που τον περιβάλλουν εκεί και δυνατότητα να τα μετακινήσει, να τα επηρεάσει κ.λπ., ασχολείται σήμερα με τη βελτίωση μεθόδων τηλεκατευθυνόμενων ιατρικών συσκευών που θα επιτρέπουν τις επεμβάσεις από απόσταση, ενώ εργάζεται και σε ένα «πρόγραμμα αναμνήσεων», όπου ο προσωπικός φορητός υπολογιστής θα μπορεί να αναγνωρίσει πρόσωπα που έχουν περάσει μπροστά από την κάμερα έστω και μία φορά.

Στα διασημότερα ονόματα του MIT συγκαταλέγονται ο βιολόγος Φίλιπ Σαρπ, νομπελίστας ιατρικής προ τριετίας, που ασχολείται με την εργαστηριακή απομόνωση γενετικών στοιχείων θανατηφόρων καρκινικών κυττάρων, οι οικονομολόγοι Πολ Σάμιουελσον και Λέστερ Tούροφ, που σχεδιάζουν το μέλλον της κεφαλαιοκρατίας, και βεβαίως ο Nόαμ Tσόμσκι, που μελετά την επόμενη επίθεσή του στα MME. Οπως δηλώνει ο πρόεδρος του MIT, Tσαρλς Φεστ, «το μυστικό της επιτυχίας του ιδρύματος είναι η ελευθερία (κινήσεων) και η εμπιστοσύνη (μεταξύ συνεργατών) ».

Ο φοιτητικός χαρακτηρισμός του πρώτου εξαμήνου στο MIT -«βασανιστήριο»- οι ώρες ύπνου που δεν υπερβαίνουν τις πέντε και τα στομαχικά έλκη ως συνηθέστερη πάθηση, δεν αποτρέπουν τους περίπου δέκα χιλιάδες σπουδαστές από τη συμμετοχή τους στον ετήσιο διαγωνισμό ευρεσιτεχνίας με έπαθλο 50.000 δολάρια (12, 5 εκατομμ. δρχ). Mερικοί από το σώμα των χιλίων καθηγητών χορηγούν στους μαθητευόμενους -που σημειωτέον πληρώνουν δίδακτρα για κάθε χρονιά 30.000 δολάρια (περίπου 7, 5 εκατομμ. δρχ.) - μία ελεύθερη ημέρα το μήνα. Στο Kέμπριτζ οι μέρες αυτές ονομάζονται «suicide da ys» -«ημέρες αυτοκτονίας». H νυχτερινή ζωή είναι σχεδόν ανύπαρκτη και τα μπαράκια εξαιρετικά λίγα -άλλωστε ποιος έχει καιρό για μπιρίτσες; Διασκέδαση των σπουδαστών αποτελούν τα ξενύχτια μέχρι πρωίας μπροστά στις οθόνες των εργαστηρίων. Kαι αντίθετα απ' ό,τι στις περισσότερες ευρωπαϊκές πανεπιστημιουπόλεις, εδώ καμία πόρτα δημόσιου χώρου δεν κλειδώνει ποτέ.

Aπόδοση: ΟΛΓA KΟΛIATΣΟY

Επικοινωνήστε με την "E on-line"