ΣΚΕΨΕΙΣ (16-11-99)

Μουσεία
Μια δεξίωση πλάι σε ελληνικές αρχαιότητες στοιχειοθετεί βεβήλωση του πολιτισμού ή μια αφελή ένδειξη θαυμασμού και κατ' επέκτασιν σεβασμού; Διαβάζοντας τις προηγούμενες μέρες ρεπορτάζ αγγλικών και ελληνικών εφημερίδων γύρω από την «υβριστική» χρήση των Ελγινείων, αναρωτήθηκα για το ευθύβολο των σχολίων. Αν αφήσουμε κατά μέρος τα συναισθηματικά επιχειρήματα -που κατακλύζουν τον Ελληνα κάθε φορά που γίνεται λόγος για τα μάρμαρα- η συλλογή πόρων είναι μια διεθνής πρακτική των μεγάλων μουσείων. Είναι γνωστό ότι για να μη σαπίζουν τα έργα στις αποθήκες, τα μουσεία μηχανεύονται διάφορα, μεταξύ των οποίων και δεξιώσεις. Αν οι πλούσιοι Βρετανοί θέλουν να φοράνε χλαμύδες στην αίθουσα των Ελγινείων, μάλλον είναι δικαίωμά τους. Τι το άκομψο υπάρχει λοιπόν σε μια μουσειακή αίθουσα όπου οι άνθρωποι ούτε καπνίζουν ούτε χορεύουν, απλώς «νοικιάζουν» για ένα βράδυ μια προσομοίωση ελληνικής αρχαιότητας; Ολα νοικιάζονται στο σύγχρονο κόσμο. Γιατί μας αφήνει άφωνους η συγκεκριμένη μίσθωση; Αφενός το σοκ σχετίζεται με τη σημασία του μουσείου: είναι ένας χώρος σύγχρονου εκκλησιάσματος όπου συνήθως βαδίζουμε ακροποδητί. Χώρος όπου προφανώς δεν αισθανόμαστε άνετα. Οπως είπε κι ένας εκφωνητής του ραδιοφώνου «δεν είναι αυτός ο τρόπος που φανταζόμαστε ένα μουσείο». Στο συλλογικόή υποσυνείδητο το μουσείο εξακολουθεί να είναι συνώνυμο πλήξης και σιωπής. Δεν είνται τυχαίο το συμφραζόμενο: «μουσείο» θεωρείται ο άνθρωπος με πεπαλαιωμένες αντιλήψεις. Οσο για την ιστορία των Ελγινείων -ας κρατήσουμε και πάλι συναισθηματική απόσταση, πράγμα δύσκολο για τη μονίμως αδικημένη ελληνική ψυχή- κουβαλάει όλους τους συμβολισμούς που ανακινούν στη χώρα μας ένα εθνικό θέμα: εμπλοκή ξένων δυνάμεων, αίσθημα τιμής, διεκδίκηση, ιστορικότητα, συσχετισμούς δύναμης. Οπως ακριβώς και στην υπόθεση Κλίντον έτσι κι εδώ, τα μάρμαρα χρησιμεύουν απλώς ως μεταφορά του αισθήματος αδικίας, του εμπαιγμού που μονίμως αισθανόμαστε ότι καλούμαστε να υποστούμε. Κάθε φορά που διαβάζουμε ειδήσεις γύρω από τα Ελγίνεια -θα μας τα δώσουν τελικά ή δεν θα μας τα δώσουν, τα μολύνουν με τελετές ή απλώς με βρετανικό αέρα- καλό θα ήταν να θυμόμαστε ότι δεν μιλάμε απλώς για μάρμαρα, αλλά για κάτι συνολικότερο: για προβολές ελληνικότητας. Παραβολές υφαρπαγών. Ιστορικούς συσχετισμούς. Κι αίσθημα ντροπής που κατά τα ειωθότα, σβήνεται σε κάθε είδους συλλαλητήρια.
Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

	ΣΚΕΨΕΙΣ (16-11-99)
Μουσεία	Μια δεξίωση πλάι σε ελληνικές αρχαιότητες στοιχειοθετεί βεβήλωση του πολιτισμού ή μια αφελή ένδειξη θαυμασμού και κατ' επέκτασιν σεβασμού; Διαβάζοντας τις προηγούμενες μέρες ρεπορτάζ αγγλικών και ελληνικών εφημερίδων γύρω από την «υβριστική» χρήση των Ελγινείων, αναρωτήθηκα για το ευθύβολο των σχολίων. Αν αφήσουμε κατά μέρος τα συναισθηματικά επιχειρήματα -που κατακλύζουν τον Ελληνα κάθε φορά που γίνεται λόγος για τα μάρμαρα- η συλλογή πόρων είναι μια διεθνής πρακτική των μεγάλων μουσείων. Είναι γνωστό ότι για να μη σαπίζουν τα έργα στις αποθήκες, τα μουσεία μηχανεύονται διάφορα, μεταξύ των οποίων και δεξιώσεις. Αν οι πλούσιοι Βρετανοί θέλουν να φοράνε χλαμύδες στην αίθουσα των Ελγινείων, μάλλον είναι δικαίωμά τους. Τι το άκομψο υπάρχει λοιπόν σε μια μουσειακή αίθουσα όπου οι άνθρωποι ούτε καπνίζουν ούτε χορεύουν, απλώς «νοικιάζουν» για ένα βράδυ μια προσομοίωση ελληνικής αρχαιότητας; Ολα νοικιάζονται στο σύγχρονο κόσμο. Γιατί μας αφήνει άφωνους η συγκεκριμένη μίσθωση; Αφενός το σοκ σχετίζεται με τη σημασία του μουσείου: είναι ένας χώρος σύγχρονου εκκλησιάσματος όπου συνήθως βαδίζουμε ακροποδητί. Χώρος όπου προφανώς δεν αισθανόμαστε άνετα. Οπως είπε κι ένας εκφωνητής του ραδιοφώνου «δεν είναι αυτός ο τρόπος που φανταζόμαστε ένα μουσείο». Στο συλλογικόή υποσυνείδητο το μουσείο εξακολουθεί να είναι συνώνυμο πλήξης και σιωπής. Δεν είνται τυχαίο το συμφραζόμενο: «μουσείο» θεωρείται ο άνθρωπος με πεπαλαιωμένες αντιλήψεις. Οσο για την ιστορία των Ελγινείων -ας κρατήσουμε και πάλι συναισθηματική απόσταση, πράγμα δύσκολο για τη μονίμως αδικημένη ελληνική ψυχή- κουβαλάει όλους τους συμβολισμούς που ανακινούν στη χώρα μας ένα εθνικό θέμα: εμπλοκή ξένων δυνάμεων, αίσθημα τιμής, διεκδίκηση, ιστορικότητα, συσχετισμούς δύναμης. Οπως ακριβώς και στην υπόθεση Κλίντον έτσι κι εδώ, τα μάρμαρα χρησιμεύουν απλώς ως μεταφορά του αισθήματος αδικίας, του εμπαιγμού που μονίμως αισθανόμαστε ότι καλούμαστε να υποστούμε. Κάθε φορά που διαβάζουμε ειδήσεις γύρω από τα Ελγίνεια -θα μας τα δώσουν τελικά ή δεν θα μας τα δώσουν, τα μολύνουν με τελετές ή απλώς με βρετανικό αέρα- καλό θα ήταν να θυμόμαστε ότι δεν μιλάμε απλώς για μάρμαρα, αλλά για κάτι συνολικότερο: για προβολές ελληνικότητας. Παραβολές υφαρπαγών. Ιστορικούς συσχετισμούς. Κι αίσθημα ντροπής που κατά τα ειωθότα, σβήνεται σε κάθε είδους συλλαλητήρια. Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ