ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΗΜΑ (24-09-99)

Πόσο απαραίτητη η δίκη Πινοσέτ;
Ενας σοσιαλιστής, ο πρώην πρωθυπουργός της Ισπανίας Φελίπε Γκονζάλες, ήταν αυτός που πήρε την ευθύνη να διατυπώσει δημοσίως αυτό που ορισμένοι της αριστεράς και πολλοί της δεξιάς στη χώρα, σκέφτονται και υποστηρίζουν ιδιωτικώς: Αν ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ πρέπει να δικαστεί, τότε η Ισπανία δεν είναι η πλέον κατάλληλη χώρα για να αναλάβει αυτό το έργο. «Ημουν ένας από αυτούς που συμμετείχαν ενεργά στη μετάβαση της Ισπανίας από τη δικτατορία στη δημοκρατία και δεν θα ήθελα κανείς να είχε αναμειχθεί σ' αυτή τη διαδικασία, από τη στιγμή που είμασταν σε θέση να το επιτύχουμε μόνοι μας», υποστήριξε ο κ. Γκονζάλες στη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στη Χιλή. «Κι αυτό που δεν θα ήθελα να συμβεί στη χώρα μου, δεν θα το ευχόμουν για τη Χιλή». Την ερχόμενη Δευτέρα στο Λονδίνο, αρχίζει η ακροαματική διαδικασία για το αν ο στρατηγός Πινοσέτ θα εκδοθεί στην Ισπανία για να δικαστεί για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η όλη υπόθεση έχει οδηγήσει σε πολλές αντιπαραθέσεις στην Ισπανία, κυρίως επειδή παραπέμπει στη δική της τραυματική πολιτική ιστορία. Το 1975, όταν πέθανε ο στρατηγός Φράνκο, οι Ισπανοί αποφάσισαν συλλογικά να θάψουν, μαζί με το στρατηγό, και το παρελθόν τους. Ο θάνατος του δικτάτορα διευκόλυνε την κατάσταση, αλλά δεν συνέβη το ίδιο και με τη Χιλή. Το πνεύμα ανοχής που επικράτησε στην Ισπανία επέτρεψε σε στελέχη της κυβέρνησης Φράνκο να εξακολουθήσουν να κατέχουν θέσεις εξουσίας στη νέα δημοκρατική κυβέρνηση και να αποφύγουν το διωγμό. Κάθε απόπειρα επιστροφής στο παρελθόν δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος. Τα μέλη της Διεθνούς Ταξιαρχίας που πολέμησαν για τη δημοκρατία στη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, έπρεπε να περιμένουν ώς το 1994 για να τοποθετήσουν μια μάλλον ταπεινή πλάκα στη μνήμη των νεκρών τους σε ένα από τα απομακρυσμένα νεκροταφεία της Μαδρίτης. Στην τελετή των αποκαλυπτηρίων δεν παραβρέθηκε αντιπροσωπεία της σοσιαλιστικής κυβέρνησης. Σήμερα, όσοι πιστεύουν ότι ο Χιλιανός δικτάτορας δεν πρέπει να δικαστεί φοβούνται ότι, αν εκφράσουν δημοσίως την άποψή τους, θα εμφανιστούν ως απολογητές του φασισμού. Αντίθετα, όσοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να δικαστεί συχνά παρουσιάζονται ως οργανωτές μιας πράξης αντιποίνων την οποία δεν μπόρεσαν να φέρουν σε πέρας μετά το θάνατο του Φράνκο. Μέλη της κεντροδεξιάς κυβέρνησης της Ισπανίας δεν κρύβουν, τουλάχιστον ιδιωτικώς, ότι δεν επιθυμούν η δίκη του στρατηγού Πινοσέτ να γίνει στη χώρα τους και υποστηρίζουν ενεργά τις προσπάθειες της Χιλής να παραπεμφθεί η υπόθεση στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Δημοσίως, όμως, δεν κάνουν τίποτε περισσότερο από το να αφήνουν υπονοούμενα για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις, ενώ ο πρωθυπουργός, Χοσέ Μαρία Αθνάρ, έχει λάβει τις αποστάσεις του από τη νομική διαδικασία, τονίζοντας ότι η υπόθεση, όπως κι αν εξελιχθεί, δεν πρέπει να διαταράξει τις σχέσεις της Ισπανίας με τη Χιλή. Ο υπουργός Εξωτερικών, Αμπελ Ματούτες προχωρά παραπέρα: Οι στενές οικονομικές σχέσεις της Ισπανίας με τη Χιλή, βρίσκονται σε κίνδυνο και οι διπλωματικές σχέσεις σε σημείο ρήξης. Η αριστερά από την πλευρά της, επιμένει ότι ο στρατηγός πρέπει να δικαστεί και απορρίπτει επιχειρήματα του είδους ότι η σύλληψη του Πινοσέτ έχει ήδη υπηρετήσει το σκοπό της, πως ο Πινοσέτ είναι, πολιτικώς και ηθικώς, νεκρός στη Χιλή και ότι μια δίκη στη Μαδρίτη δεν θα έχει κανένα ώφελος. Κάποιοι, μάλιστα, αποδοκίμασαν τον κ. Γκονζάλες, λέγοντας ότι το σχόλιό του αντικατοπτρίζει τις προσωπικές του ανησυχίες για το μέλλον του -ο πρώην πρωθυπουργός κατηγορείται ότι έκανε «βρόμικο πόλεμο» εναντίον των Βάσκων αυτονομιστών της ΕΤΑ. Η αλήθεια είναι ότι οι δηλώσεις του κ. Γκονζάλες έρχονται σε αντίθεση με την επίσημη θέση του κόμματός του να μην αντιταχθεί στην έκδοση και παραπομπή σε δίκη του στρατηγού, αλλά η δημοσίως διατυπωμένη άποψή του φανερώνει ότι κατανοεί πλήρως τη δύσκολη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί όχι μόνο στη Χιλή, αλλά σε όλη τη Λατινική Αμερική. Η δίωξη από την Ισπανία αφορά ιδιωτική και όχι κυβερνητική πρωτοβουλία, στο όνομα των Ισπανών θυμάτων στη 17χρονη δικτατορία του Πινοσέτ. Η κυβέρνηση Αθνάρ, όμως, παρά τις εξαγγελίες της για μη ανάμειξη, καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, χρησιμοποιώντας και νομικά μέσα, για να εμποδίσει την πορεία της υπόθεσης. Παρ' όλα αυτά, η δίωξη θεωρήθηκε γενικώς σαν προσπάθεια μιας πρώην αποικιακής δύναμης να αναμειχθεί στις εσωτερικές υποθέσεις μιας κυρίαρχης χώρας. Και για πολλούς Λατινοαμερικανούς, η Ισπανία συμπεριφέρεται σαν μια νέα πλούσια δημοκρατία που προσπαθεί να διευρύνει το πεδίο επιρροής της. Το πρώτο «θύμα» της υπόθεσης Πινοσέτ φαίνεται να είναι η πρωτοβουλία του βασιλιά Χουάν Κάρλος και του κ. Γκονζάλες το 1992, την οποία συνέχισε ο κ. Αθνάρ, για τη σύσταση κοινοπολιτείας των ισπανόφωνων χωρών και των χωρών που μιλούν πορτογαλικά. Τόσο η Χιλή όσο και η Αργεντινή έχουν ήδη δηλώσει ότι θα απέχουν φέτος από την ιβηροαμερικανική σύνοδο που θα γίνει στην Κούβα το Νοέμβριο. Εως ότου ο κ. Γκονζάλες διατυπώσει τη θαρραλέα μάλλον θέση του, η συζήτηση στην Ισπανία για το θέμα ήταν περιορισμένη. Τώρα όμως, όλο και περισσότεροι πολίτες αναρρωτιούνται αν μια πολύκροτη δίκη στη Μαδρίτη είναι ο καλύτερος τρόπος για να πραγματοποιηθεί ο απώτερος στόχος, η τιμωρία για εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας.
Ο Αντώνης Καρκαγιάννης τελεί εν αδεία

	ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΗΜΑ (24-09-99)
Πόσο απαραίτητη η δίκη Πινοσέτ;	Ενας σοσιαλιστής, ο πρώην πρωθυπουργός της Ισπανίας Φελίπε Γκονζάλες, ήταν αυτός που πήρε την ευθύνη να διατυπώσει δημοσίως αυτό που ορισμένοι της αριστεράς και πολλοί της δεξιάς στη χώρα, σκέφτονται και υποστηρίζουν ιδιωτικώς: Αν ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ πρέπει να δικαστεί, τότε η Ισπανία δεν είναι η πλέον κατάλληλη χώρα για να αναλάβει αυτό το έργο. «Ημουν ένας από αυτούς που συμμετείχαν ενεργά στη μετάβαση της Ισπανίας από τη δικτατορία στη δημοκρατία και δεν θα ήθελα κανείς να είχε αναμειχθεί σ' αυτή τη διαδικασία, από τη στιγμή που είμασταν σε θέση να το επιτύχουμε μόνοι μας», υποστήριξε ο κ. Γκονζάλες στη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στη Χιλή. «Κι αυτό που δεν θα ήθελα να συμβεί στη χώρα μου, δεν θα το ευχόμουν για τη Χιλή». Την ερχόμενη Δευτέρα στο Λονδίνο, αρχίζει η ακροαματική διαδικασία για το αν ο στρατηγός Πινοσέτ θα εκδοθεί στην Ισπανία για να δικαστεί για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η όλη υπόθεση έχει οδηγήσει σε πολλές αντιπαραθέσεις στην Ισπανία, κυρίως επειδή παραπέμπει στη δική της τραυματική πολιτική ιστορία. Το 1975, όταν πέθανε ο στρατηγός Φράνκο, οι Ισπανοί αποφάσισαν συλλογικά να θάψουν, μαζί με το στρατηγό, και το παρελθόν τους. Ο θάνατος του δικτάτορα διευκόλυνε την κατάσταση, αλλά δεν συνέβη το ίδιο και με τη Χιλή. Το πνεύμα ανοχής που επικράτησε στην Ισπανία επέτρεψε σε στελέχη της κυβέρνησης Φράνκο να εξακολουθήσουν να κατέχουν θέσεις εξουσίας στη νέα δημοκρατική κυβέρνηση και να αποφύγουν το διωγμό. Κάθε απόπειρα επιστροφής στο παρελθόν δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος. Τα μέλη της Διεθνούς Ταξιαρχίας που πολέμησαν για τη δημοκρατία στη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, έπρεπε να περιμένουν ώς το 1994 για να τοποθετήσουν μια μάλλον ταπεινή πλάκα στη μνήμη των νεκρών τους σε ένα από τα απομακρυσμένα νεκροταφεία της Μαδρίτης. Στην τελετή των αποκαλυπτηρίων δεν παραβρέθηκε αντιπροσωπεία της σοσιαλιστικής κυβέρνησης. Σήμερα, όσοι πιστεύουν ότι ο Χιλιανός δικτάτορας δεν πρέπει να δικαστεί φοβούνται ότι, αν εκφράσουν δημοσίως την άποψή τους, θα εμφανιστούν ως απολογητές του φασισμού. Αντίθετα, όσοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να δικαστεί συχνά παρουσιάζονται ως οργανωτές μιας πράξης αντιποίνων την οποία δεν μπόρεσαν να φέρουν σε πέρας μετά το θάνατο του Φράνκο. Μέλη της κεντροδεξιάς κυβέρνησης της Ισπανίας δεν κρύβουν, τουλάχιστον ιδιωτικώς, ότι δεν επιθυμούν η δίκη του στρατηγού Πινοσέτ να γίνει στη χώρα τους και υποστηρίζουν ενεργά τις προσπάθειες της Χιλής να παραπεμφθεί η υπόθεση στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Δημοσίως, όμως, δεν κάνουν τίποτε περισσότερο από το να αφήνουν υπονοούμενα για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις, ενώ ο πρωθυπουργός, Χοσέ Μαρία Αθνάρ, έχει λάβει τις αποστάσεις του από τη νομική διαδικασία, τονίζοντας ότι η υπόθεση, όπως κι αν εξελιχθεί, δεν πρέπει να διαταράξει τις σχέσεις της Ισπανίας με τη Χιλή. Ο υπουργός Εξωτερικών, Αμπελ Ματούτες προχωρά παραπέρα: Οι στενές οικονομικές σχέσεις της Ισπανίας με τη Χιλή, βρίσκονται σε κίνδυνο και οι διπλωματικές σχέσεις σε σημείο ρήξης. Η αριστερά από την πλευρά της, επιμένει ότι ο στρατηγός πρέπει να δικαστεί και απορρίπτει επιχειρήματα του είδους ότι η σύλληψη του Πινοσέτ έχει ήδη υπηρετήσει το σκοπό της, πως ο Πινοσέτ είναι, πολιτικώς και ηθικώς, νεκρός στη Χιλή και ότι μια δίκη στη Μαδρίτη δεν θα έχει κανένα ώφελος. Κάποιοι, μάλιστα, αποδοκίμασαν τον κ. Γκονζάλες, λέγοντας ότι το σχόλιό του αντικατοπτρίζει τις προσωπικές του ανησυχίες για το μέλλον του -ο πρώην πρωθυπουργός κατηγορείται ότι έκανε «βρόμικο πόλεμο» εναντίον των Βάσκων αυτονομιστών της ΕΤΑ. Η αλήθεια είναι ότι οι δηλώσεις του κ. Γκονζάλες έρχονται σε αντίθεση με την επίσημη θέση του κόμματός του να μην αντιταχθεί στην έκδοση και παραπομπή σε δίκη του στρατηγού, αλλά η δημοσίως διατυπωμένη άποψή του φανερώνει ότι κατανοεί πλήρως τη δύσκολη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί όχι μόνο στη Χιλή, αλλά σε όλη τη Λατινική Αμερική. Η δίωξη από την Ισπανία αφορά ιδιωτική και όχι κυβερνητική πρωτοβουλία, στο όνομα των Ισπανών θυμάτων στη 17χρονη δικτατορία του Πινοσέτ. Η κυβέρνηση Αθνάρ, όμως, παρά τις εξαγγελίες της για μη ανάμειξη, καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, χρησιμοποιώντας και νομικά μέσα, για να εμποδίσει την πορεία της υπόθεσης. Παρ' όλα αυτά, η δίωξη θεωρήθηκε γενικώς σαν προσπάθεια μιας πρώην αποικιακής δύναμης να αναμειχθεί στις εσωτερικές υποθέσεις μιας κυρίαρχης χώρας. Και για πολλούς Λατινοαμερικανούς, η Ισπανία συμπεριφέρεται σαν μια νέα πλούσια δημοκρατία που προσπαθεί να διευρύνει το πεδίο επιρροής της. Το πρώτο «θύμα» της υπόθεσης Πινοσέτ φαίνεται να είναι η πρωτοβουλία του βασιλιά Χουάν Κάρλος και του κ. Γκονζάλες το 1992, την οποία συνέχισε ο κ. Αθνάρ, για τη σύσταση κοινοπολιτείας των ισπανόφωνων χωρών και των χωρών που μιλούν πορτογαλικά. Τόσο η Χιλή όσο και η Αργεντινή έχουν ήδη δηλώσει ότι θα απέχουν φέτος από την ιβηροαμερικανική σύνοδο που θα γίνει στην Κούβα το Νοέμβριο. Εως ότου ο κ. Γκονζάλες διατυπώσει τη θαρραλέα μάλλον θέση του, η συζήτηση στην Ισπανία για το θέμα ήταν περιορισμένη. Τώρα όμως, όλο και περισσότεροι πολίτες αναρρωτιούνται αν μια πολύκροτη δίκη στη Μαδρίτη είναι ο καλύτερος τρόπος για να πραγματοποιηθεί ο απώτερος στόχος, η τιμωρία για εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας. Ο Αντώνης Καρκαγιάννης τελεί εν αδεία