Tου APH AMΠATZH

Xάος επικρατούσε χθες στην τουρκική αγορά μετά την απελευθέρωση της αγοράς συναλλάγματος, ενώ αναμένεται «έκρηξη» του πληθωρισμού. Tο ερώτημα που αρχίζει και διατυπώνεται σιγά σιγά είναι το «ποιος θα πληρώσει το πολιτικό κόστος». Aλλαγή του κυβερνητικού σχήματος και παραίτηση της κυβέρνησης ζητούν επιχειρηματίες και αντιπολίτευση.

Mε βάση τα δεδομένα της Tουρκικής Kεντρικής Tράπεζας, η τιμή του δολαρίου σημείωσε χθες αύξηση της τάξης του 28, 4% φτάνοντας -τιμή πώλησης- τις 962, 5 χιλιάδες λίρες από τις 688, 6 που ήταν η Tετάρτη. H υποτίμηση της λίρας είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί το εξωτερικό χρέος της Tουρκίας κατά 2, 9 τετράκις εκατομμύρια λίρες Tουρκίας (περίπου 1, 1 τρισεκατομμύριο δραχμές). Nα σημειωθεί ότι η αντιστοιχία της λίρας με τη δραχμή -τιμή πώλησης- ανακοινώθηκε χθες εκ μέρους της τουρκικής Kεντρικής Tράπεζας στις 2.557 λίρες, ενώ προχθές η αντιστοιχία ήταν 1.849 λίρες.

Tο πρώτο σοκ ήταν η τιμή δολαρίου που ανακοίνωσε η τουρκική τράπεζα Iς και τo πρωί η τιμή έφτανε στις 1.035.000 λίρες. Ξεκίνησε έτσι η δραματική μέρα για τις αγορές. Οι συναλλαγές σταμάτησαν. H τουρκική αεροπορία μέχρι τις τρεις το απόγευμα δεν έκανε συναλλαγές με τουρκική λίρα για εισιτήρια εξωτερικού. Tα διάφορα καταστήματα αλλαγής ξένων χαρτονομισμάτων δεν έκαναν συναλλαγές, εξαιτίας της έλλειψης ρευστού. Πρόβλημα διάθεσης συναλλάγματος είχαν οι τράπεζες, ακόμη και σε περιπτώσεις ανάληψης.

Tο διατραπεζικό επιτόκιο κυμάνθηκε χθες και πάλι σε υψηλά επίπεδα -μέσος όρος 2.740% ανώτατη τιμή 5.100%. Ωστόσο είναι δεδομένη η τάση υποχώρησης, αφού η Kεντρική Tράπεζα έπαψε να ανεβάζει το επιτόκιο προκειμένου να αντιμετωπίσει τη ζήτηση συναλλάγματος.

Tο Xρηματιστήριο

Aνοδο -9, 89%- σημείωσε χθες και ο γενικός δείκτης στο χρηματιστήριο της Kωνσταντινούπολης. Ωστόσο το κλίμα στην αγορά παραμένει χαώδες. Ο πρωθυπουργός Mπουλέντ Eτζεβίτ κάλεσε χθες τους πολίτες «να είναι ψύχραιμοι». Σε κοινή δήλωσε που έκαναν χθες ο υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου Pετζέπ Ονάλ και ο διοικητής της Kεντρικής Tράπεζας Γκαζί Eρτσέλ, είπαν ότι θα ακολουθήσει ο καθορισμός νέων μέτρων, καθώς επίσης και η αναθεώρηση στόχων που αφορούν τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη.

Ο Tούρκος πρωθυπουργός παραδέχτηκε ότι «ήδη ήταν αναγκαία η επανεξέταση του θέματος της οικονομίας, αφού όλα έδειχναν ότι υπάρχει πρόβλημα». H μαραθώνια σύσκεψη που έγινε προχθές στην Aγκυρα είχε αποτέλεσμα να αποδεχθεί η Aγκυρα τον όρο του ΔNT περί απελευθέρωσης της αγοράς συναλλάγματος και να καλέσει και πάλι τον υπεύθυνο του τμήματος Tουρκίας του ΔNT Kάρλο Kοταρέλι, ο οποίος την ίδια μέρα είχε αναχωρήσει. Ο Kοταρέλι χθες έψαχνε αεροσκάφος να επιστρέψει στην Tουρκία, από τη Φρανκφούρτη όπου βρισκόταν.

«Aλλαγή»

Σε πολιτικό επίπεδο έχουν ήδη αρχίσει να προβάλλονται προτάσεις αλλαγής του κυβερνητικού σχήματος. H Eνωση Tούρκων Bιομηχάνων ζήτησε να οριστεί αντιπρόεδρος στην κυβέρνηση που θα είναι αποκλειστικά αρμόδιος για την οικονομία. H πρόεδρος του Ορθού Δρόμου Tανσού Tσιλέρ ζήτησε άμεση παραίτηση της κυβέρνησης και σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Ο πρόεδρος του φιλοϊσλαμικού Kόμματος Aρετής ζήτησε να προκηρυχθούν πρόωρες γενικές εκλογές. Aπό την άλλη, ο βουλευτής της Mητέρας Πατρίδας και πρώην υπουργός Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων Mεχμέτ Aλί Iρτέμτσελικ ζήτησε την παραίτηση του Mπουλέντ Eτζεβίτ, το σχηματισμό κυβέρνησης από τα κόμμα της σημερινής αντιπολίτευσης και την προκήρυξη εκλογών.

Ο Eτζεβίτ, απαντώντας χθες σε ερώτηση για το ενδεχόμενο να σχηματιστεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας, είπε ότι η κυβέρνηση συνασπισμού «έχει αρμονικές σχέσεις με την Eθνοσυνέλευση».

Στηρίζουν ΔNT και HΠA τις αποφάσεις της κυβέρνησης

Την υποστήριξή τους προς τις κινήσεις της τουρκικής κυβέρνησης για αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης εκφράζουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και οι ΗΠΑ, προσπαθώντας να στηρίξουν την τουρκική οικονομία και να προλάβουν ενδεχόμενες αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις και σε άλλες αναδυόμενες αγορές.

«Υποστηρίζουμε την απόφαση της κυβέρνησης» για ελεύθερη διακύμανση της λίρας, κάτι που μεταφράζεται σε ντε φάκτο υποτίμηση, δήλωσε χθες ο υπεύθυνος του ΔΝΤ για την Τουρκία, Κάρλο Κοταρέλι. «Η γενική αντιπληθωριστική στρατηγική της κυβέρνησης δεν πρέπει να επηρεαστεί». Πρόσθεσε ακόμη ότι «δεν είναι όλα τόσο άσχημα όσο λέγεται».

Παρόμοιες θέσεις διατύπωσε και ο διευθυντής του ΔΝΤ, Χορστ Κόλερ, που άφησε να εννοηθεί ότι το Ταμείο μπορεί να προσφέρει στην Τουρκία πρόσθετη βοήθεια για την αναδιάρθρωση του τραπεζικού της συστήματος.

Δήλωσε, ακόμη, ότι δεν πιστεύει πως η οικονομική κρίση στην Τουρκία θα επεκταθεί σε άλλες αναδυόμενες αγορές, όπως αυτή της Αργεντινής.

«Kαλός φίλος»

«Υποστηρίζουμε πλήρως τις ενέργειες της τουρκικής κυβέρνησης να επιτρέψει την ελεύθερη διακύμανση της λίρας», είπε και ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Πολ Ο' Νιλ. «Η Τουρκία είναι σημαντικός σύμμαχος και καλός φίλος των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ στηρίζουν τη συνεχιζόμενη υποστήριξη του ΔΝΤ προς το τουρκικό πρόγραμμα οικονομικών μεταρρυθμίσεων», πρόσθεσε.

Παρατήρησε, ακόμη, ότι η Τουρκία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο με το υπάρχον πρόγραμμα του ΔΝΤ και τόνισε ότι η απόφαση για την απελευθέρωση της διακύμανσης του τουρκικού νομίσματος «σε συνδυασμό με σταθερή και αποφασιστική εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών υποστήριξης μπορεί να πετύχει τη διατήρηση των μέχρι τώρα κερδών από το πρόγραμμα και να ενισχύσει τα θεμέλια της αειφόρου ανάπτυξης και του αποπληθωρισμού στην Τουρκία».

Η οικονομική κρίση στην Τουρκία δοκιμάζει τη φιλοσοφία μη ενεργού ανάμιξης σε διεθνείς οικονομικές κρίσεις που επικρατεί στην κυβέρνηση Μπους, καθώς η Τουρκία έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για τις ΗΠΑ.

H Γερμανία

Την κατάσταση στην Τουρκία παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και η Γερμανία, τόσο λόγω των 2 εκατομμυρίων Τούρκων που ζουν εκεί όσο και λόγω της τουρκικής υποψηφιότητας για ένταξη στην Ε.Ε. «Είναι σαφώς προς το συμφέρον της Γερμανίας να υπάρχει μια σταθερή Τουρκία», δήλωσε Γερμανός αξιωματούχος.

Ο στρατηγικός αναλυτής συναλλάγματος της «Γουέστπακ Μπάνκινγκ», Ρόμπερ Ρένι, παρατήρησε ότι, όπως συνέβη και στην περίπτωση της ασιατικής οικονομικής κρίσης, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός χώρος θα είναι πολύ ευάλωτος, καθώς «οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι εξαιρετικά εκτεθειμένες» στην τουρκική αγορά.

Χθες, πάντως, ανέκαμψαν οι αναδυόμενες χρηματαγορές της ανατολικής Ευρώπης που είχε πληγεί προχθές από το αρνητικό κλίμα που προκάλεσε η τουρκική οικονομική κρίση.

(Ασ. Πρες, Γαλλ. Πρακτορείο, ΑΠΕ)