Χ

ρειάστηκαν τα 20 δευτερόλεπτα των 5, 9 Pίχτερ για να καταλάβουμε όλοι πόσο κοντά βρίσκονται τα όρια μεταξύ ζωής και θανάτου. Χρειάστηκε να περάσουν εκείνα τα πρώτα συγκλονιστικά 24ωρα του πανικού και της σύγχυσης για να καταλάβουμε πόσο δύσκολο είναι τέτοιες ώρες να έχεις στη διάθεσή σου τα αυτονόητα των καθημερινών στιγμών, ένα πιάτο φαγητό, ένα στρώμα, μια κουβέρτα, μια τουαλέτα, ένα ρούχο ζεστό...

Είκοσι δευτερόλεπτα, λοιπόν, που ακινητοποίησαν τις αισθήσεις, πυρπόλησαν τη μακαριότητά μας, πυροβόλησαν τον εφησυχασμό μας... Τι έγιναν ξαφνικά τα τέσσερα επίπεδα οργάνωσης της ελληνικής διοίκησης που ανέλυαν απίστευτες ώρες οι κάθε λογής αρμόδιοι, το έγινε η περίφημη αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων για την οποία τόσοι και τόσοι αγώνες έγιναν σε επίπεδο περιφέρειας, πού πήγε η αυτοτέλεια της Tοπικής Aυτοδιοίκησης. Πόσες ώρες χρειάζεται μια κουβέρτα για να φτάσει από το υπουργείο Εσωτερικών στα Ανω Λιόσια. Ποιος ευθύνεται για την καθυστέρηση. Κρατώντας όλα αυτά τα ερωτήματα επιχειρήσαμε μια συζήτηση με τους λεγόμενους τοπικούς άρχοντες. Με το χέρι στην καρδιά και το νου στις νύχτες των σεισμοπλήκτων. Χωρίς διάθεση απόδοσης ευθυνών γιατί ποιος στα αλήθεια από εμάς μπορεί να αισθάνεται ότι δεν φταίει αν ένα παιδί στο Μενίδι κοιμάται μετρώντας τα άστρα, αν ένας γέροντας στα Ανω Λιόσια κόβει στα δυο την ανάσα του γιατί δεν έχει φάρμακα...

Ας δώσουμε το λόγο κατ' αρχήν στο δήμαρχο του μεγαλύτερου δήμου της χώρας, το δήμο της Aθήνας.

ΔHM. ABPAMΟΠΟYΛΟΣ,

δήμαρχος Aθηναίων:

«Aνάγκη συντονισμού

ευθύνες σε δήμους»

«Η εμπειρία που αποκομίσαμε όλοι αυτές τις ημέρες πρέπει να μας οδηγήσει σε τολμηρά συμπεράσματα και πολιτικές αποφάσεις. Πρέπει άμεσα να αρχίσει ένας εθνικός διάλογος για μια νέα διοικητική δομή, πάντοτε με γνώμονα την κάλυψη του όποιου δημοκρατικού ελλείμματος, αλλά και τη θωράκιση και ενδυνάμωση κυρίως της Tοπικής Aυτοδιοίκησης με βάση επιτυχή πρότυπα που έχουν λειτουργήσει και εφαρμόζονται σε άλλες χώρες. Η δραματική κατάσταση που δημιουργήθηκε μετά το σεισμό έθεσε σε δοκιμασία το διοικητικό σύστημα της χώρας. Ο κρατικός μηχανισμός κινήθηκε, όμως σε τέτοιου είδους καταστροφές αξιολογείται στην πράξη η οργάνωση όλων των επιπέδων (κεντρικό κράτος-περιφέρεια-υπερνομαρχια-νομαρχία-δήμος). Το συμπέρασμα, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι πολλές δυσλειτουργίες θα είχαν αποφευχθεί αν είχαν αποσαφηνιστεί πλήρως οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες. Είναι καιρός να ακολουθήσουμε μια πιο ευρωπαϊκή διαδρομή υιοθετώντας πρακτικά και στην οργάνωση του εθνικού μας συστήματος την αρχή της επικουρικότητας που σημαίνει στην πράξη ότι κάθε απόφαση πρέπει να λαμβάνεται και να υλοποιείται στο πλησιέστερο δυνατόν σημείο προς τον πολίτη. Το διοικητικό σύστημα της χώρας είναι αναχρονιστικό, δεν έχει συλλάβει τα μηνύματα των καιρών και φυσικό είναι να έχουμε μια λανθασμένη αντίληψη εξουσίας που θέλει ακόμα τις περιφέρειες να μην έχουν την απαραίτητη υποστήριξη και υποδομή. Αυτή η δυσλειτουργία με τέσσερα υποτίθεται επίπεδα, οργάνωσης του διοικητικού μας συστήματος δεν περιπλέκει τα πράγματα όταν έρχεται η ώρα να αντιμετωπιστεί μια κρίση. Και μόνον ένας προγραμματισμένος συντονισμός δεν αρκεί. Τα τέσσερα αυτά επίπεδα δεν μπόρεσαν να συνεργαστούν την πρώτη κιόλας στιγμή. Μην έχετε καμία αμφιβολία ότι από όλες τις πλευρές και από τους τέσσερις αυτούς χώρους ξεκίνησαν οι πιο καλόπιστες προθέσεις και πρωτοβουλίες. Πόσο όμως διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν είχαμε προβλέψει νωρίτερα...».

_ Εχετε κάνει μια πρόταση για Μητροπολιτική Διοίκηση...

_ «Είναι νομίζω καιρός να καταθέσουμε μια πρόταση για συγκρότηση Μητροπολιτικού Οργάνου Διοίκησης της πόλεως των Αθηνών. Ο κατακερματισμός των δυνάμεων αποδυναμώνει τις προσπάθειες όσο και αν είναι φιλότιμες οι προθέσεις όλων και αυτή η λειτουργία δεν επιτρέπει να οριστούν ρόλοι και αρμοδιότητες αντίστοιχα. Αυτά τα φαινόμενα δεν γνωρίζουν διοικητικά όρια. Εμείς έχουμε κάνει καιρό αυτές τις προτάσεις και λυπάμαι που τα πράγματα μάς δικαίωσαν τόσο τραγικά. Εχουμε όμως τώρα όλο τον καιρό μπροστά μας. Ας βγούμε πιο σοφοί από αυτή την καταστροφή, ας αξιολογήσουμε την εμπειρία μας».

_ Παρ' όλα αυτά, τις ημέρες αυτές γίναμε μάρτυρες μικροπολιτικής συμπεριφοράς από ορισμένους «άρχοντες», τοπικούς ή μη...

_ «Aυτό το θεωρώ αναπόφευκτο διότι παρόμοιες καταστάσεις μεγάλων φυσικών καταστροφών δοκιμάζουν και τα πρόσωπα και τους χαρακτήρες τους ιδιαίτερα όταν αυτά περιβάλλονται από ένα θεσμικό ρόλο. Οταν όμως η λειτουργία των θεσμών και κυρίως τα όρια συμπεριφορών των προσώπων μέσα σε αυτούς είναι πλήρως αποσαφηνισμένα τότε όλοι μας κινδυνεύουμε λιγότερο από το να γίνουμε δέκτες των κάθε λογής συνδρόμων εξουσίας...».

_ Ολες αυτές τις ημέρες επικοινωνούσατε με την κεντρική διοίκηση, υπήρχε συνεννόηση, συνεργασία;

_ «Οι διμερείς σχέσεις Δήμου Αθηναίων και κεντρικής εξουσίας ήταν πολύ ικανοποιητική, δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα. Είχαμε συνεννόηση, συνεργασία καθημερινή επικοινωνία. Υπήρχε όμως και από πλευράς Δήμου Αθηναίων ένας σχεδιασμός άμεσης αντίδρασης για τη λειτουργία του δήμου της Αθήνας. Δεν μπορεί ένας δήμος να μη διαθέτει τουλάχιστον 50 σκηνές, να μην έχουν επιλεγεί σε πρώτη φάση κάποιοι χώροι για τους καταυλισμούς. Σκεφτείτε, λοιπόν, πόσα περισσότερα πράγματα θα κάναμε αν υπήρχε κεντρικά ένας ενιαίος σχεδιασμός».

Αν υπήρχε ένας ενιαίος σχεδιασμός... Ακούγεται σαν ευχή ανεκπλήρωτη. Πράγματι τα πρώτα 24ωρα του σεισμού φάνηκε να απέχουν αρκετά έτη φωτός οι δήμοι από τις νομαρχίες. Και αυτό το φοβερό επίδομα των 200.000 χρειάστηκε πολύς κόπος για να μπορέσει να καταβάλλεται στα δημαρχεία των πληγεισών περιοχών. Ο λόγος στη νομάρχη Aθηνών.

ΕΛΕΝΗ ΜΠΕΣΜΠΕΑ,

νομάρχης Αθηνών:

«Tα καταφέραμε

παρά τις δυσκολίες»

«Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να αναλωνόμαστε σε θεωρίες και συζητήσεις. Βρίσκομαι στις επάλξεις και θα παραμείνω εκεί. Νομίζω ότι από εδώ και πέρα πρέπει με πνεύμα συνεργασίας να ενεργήσουμε για να λυθούν τα προβλήματα».

_ Κι όμως στη νομαρχία σας υπήρξε μεγάλο πρόβλημα για το πώς και σε ποιους θα καταβληθεί το επίδομα τις πρώτες ημέρες.

__«Οταν άλλαξε η απόφαση από το υπουργείο Πρόνοιας ότι πρέπει το επίδομα να μοιραστεί από τους δήμους εμείς χρειαστήκαμε απλώς δύο ώρες για να συνεργαστούμε με τους δήμους και να απλοποιηθούν τα πράγματα. Παρά τις εγγενείς δυσκολίες οι νομαρχίες ανταποκρίθηκαν στις κρίσιμες περιστάσεις και απέδωσαν πολύ περισσότερο από όσο μπορούσαν. Δεν επιτρέπω σε κανέναν να πει το αντίθετο. Κι όταν υπάρχουν έκτακτες ανάγκες που έχουν αποδέκτες τους πολίτες δεν είναι δυνατον αυτοί οι πολίτες να γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από κάποιους τοπικούς άρχοντες. Αυτή τη στιγμή δεν είναι ώρα να αποτιμήσουμε τα κενά στην ενημέρωση ή στις συνεργασίες είναι όμως η κρίσιμη ώρα τώρα που το Λεκανοπέδιο πρέπει να μπει σιγά σιγά στους ρυθμούς της καθημερινότητας να συνεργαστούμε με πνεύμα ευθύνης και με ισότιμη συμμετοχή από πάνω έως κάτω στα επίπεδα της εξουσίας. Χρειάζεται συνεχής συνεργασία, επαφή και αλληλοενημέρωση. Αυτή είναι η πρότασή μου».

Προτάσεις επί προτάσεων. Λόγια που αποδεικνύονται κενά τη στιγμή της κρίσης. Οταν ελάχιστοι κάνουν εκείνο που πρέπει και λίγοι βρίσκονται στη θέση τους. Να ακούσουμε έναν δήμαρχο που ευτυχώς για εκείνον και τους δημότες του δεν βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα ή μάλλον του Εγκέλαδου. Ο Δήμος Χαλανδρίου δεν έχει πολλές ζημιές, έχει όμως μια συγκροτημένη πρόταση και μάλιστα σε επίπεδο πρόληψης.

ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ,

δήμαρχος Χαλανδρίου:

«Οι δήμοι πρέπει

να ετοιμάζονται»

«Εμείς ευτυχώς δεν είχαμε ιδιαιτέρως μεγάλα προβλήματα και ήδη με γρήγορους μηχανισμούς συνεχίζονται οι αυτοψίες των κτιρίων από τους αρμόδιους μηχανικούς. Η γενική εικόνα των ζημιών που διαπιστώνονται είναι στην πλειοψηφία τους ελαφρές ρωγμές κυρίως στην τοιχοποιία του ισόγειου και του πρώτου ορόφου, χωρίς βλάβες στον φέροντα οργανισμό και το οπλισμένο σκυρόδεμα. Δεν αντιμετωπίσαμε προβλήματα με τη νομαρχία ή την κεντρική εξουσία αλλά δεν είχαμε ούτε μεγάλες ούτε επιτακτικές ανάγκες. Είναι φανερό ότι σε κάθε επίπεδο εξουσίας (δήμος, νομαρχία, υπουργείο) υπάρχουν διαφορετικές ταχύτητες, διότι εκτός από θεσμούς είναι και τα πρόσωπα που κάθε φορά διαχειρίζονται την εξουσία και τους μηχανισμούς. Είναι δυνατόν ένας δήμαρχος να έχει το δήμο, αλλά να μην ελέγχει τους μηχανισμούς του δήμου, όπως μεγάλη σημασία έχει και αν ένας δήμαρχος είναι έμπειρος ή όχι. Από την πρώτη στιγμή είχαμε πολύ καλή επικοινωνία και συνεργασία με την Αστυνομία, την Πυροσβεστική, την υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας, τους μηχανικούς του ΥΠΕΧΩΔΕ, τον ΟΑΣΠ, τα γραφεία των υπουργών. Χρειάζεται όμως και ο δήμος να έχει ένα σχεδιασμό για τέτοιες καταστάσεις».

_ Εσείς έχετε τέτοιο σχεδιασμό;

__«Eμείς, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο, έχουμε στη διάθεσή μας μια μελέτη για την οργάνωση για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Εχουμε στη διάθεσή μας ένα χάρτη με την κατάσταση των εδαφών -που πρέπει να πω πως με το σεισμό αυτό επαληθεύτηκε πλήρως- και ένα οργανόγραμμα ετοιμότητας για σεισμικό κίνδυνο».

_ Τι ακριβώς περιλαμβάνει αυτό το οργανόγραμμα;

_ «Τα επίπεδα οργάνωσης που πρέπει να λειτουργήσουν σε περίπτωση σεισμού. Μετά τη δημοτική αρχή, συγκροτείται Επιτροπή Σεισμικού Kινδύνου, φτιάχνονται συνεργεία μηχανικών, συνεργεία διάσωσης, αντιμετώπισης πυρκαγιάς, επισκευών δικτύων, ενημέρωσης, πρώτων βοηθειών. Κάθε οικοδομικό τετράγωνο έχει τον αντίστοιχο υπεύθυνο σε ειδικούς επιστήμονες και ο δήμος γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τι ακριβώς γίνεται εντός των ορίων της περιοχής του».

_ Πόσο κόστισε αυτή η μελέτη;

_«Περίπου τέσσερα με πέντε εκατομμύρια. Δεν είναι ένα κόστος που δεν μπορεί να το επωμιστεί οποιοσδήποτε δήμος. Δεν είναι δυνατόν κάθε δήμος να μην έχει στην κατοχή του ορισμένες σκηνές, υλικά πρώτης ανάγκης (κουβέρτες, στρώματα κ.λπ.). Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι και μάλιστα σε τέτοιες επείγουσες καταστάσεις δεν κάνουμε λάθη, τα λάθη όμως αυτά μπορούν να μας διδάξουν και να μας κάνουν σοφότερους».

_ Aυτό το περίφημο σχέδιο «Ξενοκράτης»;

_ «Αυτό έχω τη γνώμη ότι λειτουργεί σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης· σε χαμηλότερο επίπεδο είναι δύσκολο να λειτουργήσει τουλάχιστον με την εμπειρία που έχουμε μέχρι τώρα. Θέλω όμως να συμπληρώσω ότι αυτές τις ημέρες είδαμε το κράτος να υπάρχει, να κινείται, τα μέτρα για τους σεισμοπαθείς ήταν πραγματικά απλόχερα, δεν είδαμε όμως να υπάρχει μια ισχυρή κοινωνία, δεν είδαμε να υπάρχει μια αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών, μια αυτενέργεια των πολιτών. Το κράτος δεν μπορεί και δεν πρέπει να τα καλύπτει όλα.

Ποιος, λοιπόν, πρέπει να τα καλύψει όλα. Ποιος έχει την ευθύνη να στεγάσει, να τροφοδοτήσει, να περιθάλψει τους πολίτες στις φυσικές καταστροφές. Στο δήμο του Μενιδίου η καταστροφή ήταν τεράστια. Και η ταλαιπωρία των κατοίκων μεγάλη. Η δημοτική αρχή προσπαθεί, όμως από ό,τι φαίνεται δεν φτάνει μόνον η προσπάθεια. Ο δήμαρχος Mενιδίου έχει το λόγο.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΑΣ,

δήμαρχος Μενιδίου:

«Δεν περιμέναμε

το σεισμό»

«Είμαστε από τους δήμους που έχει χτυπήσει πιο σκληρά ο Εγκέλαδος. Από τα 35.000 σπίτια περίπου το 60% είναι κόκκινα ή κίτρινα. Οι άστεγοι του Μενιδίου είναι όσοι περίπου οι άστεγοι στους τέσσερις-πέντε δήμους. Αυτή τη στιγμή όλος ο πληθυσμός του Μενιδίου είναι άστεγος, γιατί όλοι φοβούνται να μπούνε στα σπίτια τους. Σε λίγες ημέρες που εκείνοι που δεν έχουν προβλήματα στο σπίτι τους θα πάνε να μείνουν εκεί οι άστεγες οικογένειες θα είναι τουλάχιστον 15.000. Γι' αυτό και οι ανάγκες μας σε σκηνές είναι πέντε με έξι χιλιάδες. Εχουμε 3.500 σκηνές και περιμένουμε να καλυφθούν οι ανάγκες».

_ Γιατί δεν έχουν καλυφθεί οι ανάγκες. Φταίτε εσείς ή το υπουργείο;

_ «Aκούστε, από την αρχή, από το πρώτο 24ωρο είχαμε επαφή με το υπουργείο, δεν είχαν όμως συνειδητοποιήσει το μέγεθος της καταστροφής εδώ στο Μενίδι. Στη συνέχεια όταν συνειδητοποίησαν το μέγεθος της καταστροφής ανταποκρίθηκαν, έχουμε όμως ακόμα ανάγκες. Θέλουμε να αναγνωρίσουμε τη συμβολή του στρατού στα προβλήματά μας, τη συμβολή του υπουργείου Εσωτερικών όμως περιμένουμε ακόμα πολύ περισσότερα. Πρέπει να τεθεί τέλος στις αντιπαραθέσεις και να μας βοηθήσουν. Τέτοιες στιγμές δεν έχουν θέση οι αντιπαραθέσεις. Πρέπει να παραμερίσουμε τις διχογνωμίες να είμαστε σε συνεχή εγρήγορση και να συνδέσουμε ακόμα περισσότερο τους κρίκους μεταξύ κυβέρνησης και Tοπικής Aυτοδιοίκησης. Πρέπει να στηρίξουμε τον πληθυσμό μας έχουμε προβλήματα σε σπίτια, σε σχολεία, σε κτίρια, στην τροφοδοσία».

_ Ομως δεν είχατε στο δήμο λάβει καμία πρόνοια για μια φυσική καταστροφή, δεν έπρεπε αμέσως να έχετε υποδείξει χώρους όπου θα στηθούν οι σκηνές ή στη συνέχεια τα λυόμενα, δεν έπρεπε να υπάρχουν στις αποθήκες έστω 20 ή 50 σκηνές. Ολα αυτά προβλέπονται στο σχέδιο «Ξενοκράτης».

_ «Τώρα πλέον έχουμε καθορίσει χώρους και περιμένουμε να στηθούν τα κοντέινερ. Ομως, λέτε δεν είχαμε προβλέψει, πού να φανταστεί κανείς ότι θα γινόταν σεισμός... Τριακόσια χρόνια είχε να γίνει... Ούτε εγώ ο ίδιος γνώριζα ότι μπορεί να γίνει σεισμός».

_ Η κ. Παπανδρέου δήλωσε ότι το επίδομα αργεί να μοιραστεί στην περιοχή σας γιατί διαγκωνίζεστε με το νομάρχη ποιος θα μοιράσει τα χρήματα...

_ «Δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα. Οταν διευκρινίστηκε η διαδικασία (Κυριακή) βρήκαμε τους χώρους και καλέσαμε τους πολίτες να έρθουν».

_ Υπάρχουν όμως παράπονα από τους δημότες σας ότι δεν εξυπηρετούνται και ταλαιπωρούνται στις ουρές.

__«Πρέπει να ολοκληρωθεί η αυτοψία των μηχανικών στα σπίτια για να δούμε ποιοι είναι δικαιούχοι. Εχουμε μοιράσει 2.500 επιταγές, όμως μέχρι στιγμής οι δικαιούχοι είναι 6.500. Εχουν έρθει υπάλληλοι από τη νομαρχία και ομαλοποιείται η κατάσταση».

Οκτώ ημέρες μετά τον καταστροφικό σεισμό περιμένουμε να ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Για μια απλή αίτηση, για την αυτοψία, για τη σωστή οργάνωση των καταυλισμών. Ισως είναι ώρα να βρούμε ευέλικτα σχήματα οργάνωσης σε κάθε επίπεδο, ίσως πρέπει οι μηχανισμοί λειτουργίας των δήμων, των νομαρχιών, των υπουργείων να αποκτήσουν φαντασία, προνοητικότητα, μέθοδο, πρόγραμμα. Και βέβαια, έχουμε αργήσει ήδη... όμως αύριο είναι μια καινούργια ημέρα και αυτά τα 20 δευτερόλεπτα των 5, 9 Pίχτερ μας κούνησαν αρκετά...