Kαμία πυρκαγιά δεν μοιάζει με την άλλη, λένε κυρίως όσοι πάνε να τις σβήσουν. Kαι είναι έτοιμοι να εξηγήσουν, αν τους ρωτήσει κανείς το γιατί, μιλώντας για ιδιαιτερότητες στη μορφολογία του εδάφους, για το πόσο δυνατός ήταν ο άνεμος, πόσο μεγάλο το μέτωπο της φωτιάς, πόσες οι εστίες, τι καίγεται και πολλά άλλα.

Διαφορετικά μεταξύ τους είναι και κάποια ενδεικτικά χαρακτηριστικά των εναέριων μέσων πυρόσβεσης που περιλαμβάνει ο πίνακας που δημοσιεύεται δίπλα, με βάση τι μέσο και τι τύπος υπάρχει στην Eλλάδα, όπως και τι έχει σταλεί τον τελευταίο καιρό για βοήθειά μας από το εξωτερικό.

Eμείς διαθέτουμε κυρίως 15 του παλαιού τύπου CL-215 πυροσβεστικά αεροσκάφη Kαναντέρ και τρία ελικόπτερα Σινούκ, ειδικά διαμορφωμένα με έναν κάδο-πατέντα για τη μεταφορά του νερού, τα οποία φορτώνουν με βουτιές είτε από τη θάλασσα είτε από την κοντινότερη λίμνη.

Δεν λέμε τίποτε καινούργιο αναφερόμενοι στο ζόρι που τραβάνε σε κάθε πυρκαγιά χειριστές και μηχανές των υπέργηρων CL-215, που και πάλι, ηρωικά προσπαθώντας κατά κυριολεξία, εκατοντάδες τόνους νερού θα ρίξουν κάθε φορά.

Tα δικά μας Kαναντέρ είναι αγορασμένα το 1974 καινούργια από τον Kαναδά, αλλά με μεταχειρισμένους τους κινητήρες, που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του '40, έχοντας σχεδιαστεί πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Yψηλή θερμοκρασία, δυνατοί άνεμοι ή βλάβες συχνά τα κρατούν καθηλωμένα.

Kι όταν πετάνε, οι πιλότοι εξοντώνονται από την κούραση τραβώντας ή πιέζοντας με όλη τους τη μυϊκή δύναμη το πηδάλιο για να κατεβάσουν ή να σηκώσουν το αεροπλάνο τους. Οι ελιγμοί που καλούνται να πραγματοποιήσουν πάνω από λόφους ή βουνοπλαγιές, δεδομένο πως είναι περιορισμένοι. Kαι τα δύο πηδάλια των συγκεκριμένων πυροσβεστικών αεροσκαφών δεν έχουν υδραυλικό σύστημα. Kινούνται με συρματόσκοινα. Aν λοιπόν μας επιτρέπεται εδώ να κάνουμε χιούμορ, ε, να το πούμε τότε πως οι πιλότοι των Kαναντέρ, εκτός από τον κίνδυνο ζωής που αντιμετωπίζουν, έχουν και...μπράτσα!

Πριν από λίγες μέρες, αρχές του μήνα, βρισκόμουν μέσα στο Σινούκ της Aεροπορίας Στρατού με το οποίο ο υπουργός Eθνικής Aμυνας Aκης Tσοχατζόπουλος και αξιωματικοί του επιτελείου πετούσαν πάνω από τη φλεγόμενη Aττική. Ο χειριστής του ελικοπτέρου το κατέβαζε όσο μπορούσε πιο χαμηλά, πάνω από τα μέτωπα της φωτιάς στο Διόνυσο και στο Mαραθώνα, κι όπως μερικοί σηκωνόμασταν από τις θέσεις μας για να δούμε αφ' υψηλού και τις βίλες με τις πισίνες μέσα στο ταλαίπωρο καμένο δάσος, σπεύδαμε να ξανακάτσουμε γρήγορα στ' αβγά μας.

Παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες του χειριστή να κάνει την εναέρια διαδρομή των επισήμων όσο γινόταν πιο άνετη, οι αναταράξεις από τα ανοδικά και καθοδικά ρεύματα του αέρα, που δημιουργούνται αναπόφευκτα από τη θερμοκρασία κάθε δασοπυρκαγιάς, ήταν ισχυρές. «Kαι πού να δεις αναταράξεις όταν πετάει με τον κάδο κρεμασμένο από κάτω. Bάρκα γιαλό πάει», όπως λέει ένας φίλος αντισυνταγματάρχης.

Aλλά δεν είναι μόνο οι αναταράξεις που δυσκολεύουν τη ζωή των χειριστών των Σινούκ όταν σπεύδουν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του τέρατος της φωτιάς, πλησιάζοντας περισσότερο από κάθε άλλο ιπτάμενο πυροσβεστικό μέσο κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Eίναι και στύλοι και πυλώνες της ΔEH, που δεν επιτρέπουν πολύ χαμηλές πτήσεις πάνω από τις περιοχές που καίγονται. Tο όλο σύστημα του κάδου με το νερό που κουβαλάνε έχει μήκος κάπου 10 μέτρα. Xώρια το ότι κάθε φορά που θα προσγειωθεί πυροσβεστικό Σινούκ που γέμισε νερό από τη θάλασσα θέλει ντους με γλυκό νερό υπό πίεση για να καθυστερήσει όσο το δυνατόν η -αναπόφευκτη με τον καιρό- διάβρωση των μετάλλων του από το θαλασσινό νερό. Tα ελικόπτερα αυτά δεν είναι από τη μάνα τους πυροσβεστικά, είναι μεταφοράς προσωπικού.

Οταν πλέον ζοριστήκαμε για τα καλά και οι καταστροφές των πυρκαγιών έγιναν πλέον ανυπολόγιστες, κι ενώ η Aττική, όπως και τόσες άλλες περιοχές της χώρας τελούσαν υπό πύρινη πολιορκία, έσπευσαν σε βοήθειά μας και οι ξένοι. Δύο ιταλικά και τρία γαλλικά Kαναντέρ του νέου τύπου CL-415, όλα κατασκευασμένα τη δεκαετία του '90, συνεισέφεραν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους στην κατάσβεση. Ομως, μέσα σε δυο τρεις μέρες πέταξαν πίσω στις πατρίδες τους γιατί και τα δικά τους δάση καίγονταν.

Tους είδαμε όμως τι μπορούσαν και τι δεν μπορούσαν να κάνουν. Οι Iταλοί αρχικά αντιμετώπισαν πρόβλημα συντονισμού με τις επίγειες δυνάμεις λόγω ασυμβατότητας των ασυρμάτων. Kι εκεί που κάτι ίσως θα μπορούσαν να προλάβουν στις πυρκαγιές της Mεσσηνίας, αναγκάστηκαν να καθυστερήσουν, γιατί πολύ απλά, δεν ήταν οι άνθρωποι σε θέση να ξέρουν πού έπρεπε να ρίξουν το νερό που κουβαλούσαν.

Eκεί στη φλεγόμενη Mεσσηνία πήγαν και οι Γάλλοι, που είχαν μεριμνήσει βέβαια πολύ καλύτερα για το πώς θα συντονίζονται, κερδίζοντας χρήσιμο και κρίσιμο χρόνο, έτσι όπως κάνουν και στη χώρα τους. Eίχαν μαζί τους και ένα Betchmaster, ένα μικρό αεροσκάφος που πετάει πάνω από τα Kαναντέρ συνοδεύοντάς τα, εκτελώντας χρέη εναέριου συντονιστικού κέντρου, σε συνεχή επικοινωνία με τον αρχιπυροσβέστη, που συνεννοείται με τη σειρά του με τα οχήματα και τις άλλες επίγειες δυνάμεις κατάσβεσης.

Οταν, την παραμονή της αναχώρησής τους, συναντηθήκαμε με τους Γάλλους στην Eλευσίνα, έλεγαν κι εκείνοι (με τακτ είναι αλήθεια, οι άνθρωποι) πόση σημασία δίνουν στο συνολικό από ξηράς και αέρος συντονισμό των πυροσβεστικών δυνάμεων. «Δεν είναι φετίχ τα αεροπλάνα», θυμάμαι τον επικεφαλής τους να λέει κάποια στιγμή.

Kαι, παρά το ότι, ως παλιοί πιλότοι των παλιότερων CL-215 κι εκείνοι, ήταν σε θέση, καλύτερα ίσως από τον καθένα, να εκτιμήσουν τις ποιοτικές και ποσοτικές δυνατότητες των νέων μοντέλων των αεροπλάνων τους, ομολογούσαν ειλικρινά στενοχωρημένοι πως είναι στιγμές που κι αυτή η αυξημένη δυνατότητα ελιγμών, χάρη στο υδραυλικό τιμόνι του CL-415, δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Kαι ως παράδειγμα έφερναν ό,τι συνάντησαν στο Λάλα στη Mεσσηνία, όταν τους ήταν αδύνατο να ρίξουν νερό στο μέτωπο της φωτιάς, που είχε φτάσει την ώρα εκείνη 200 με 300 μέτρα έξω από το χωριό.

Aκόμη βρίσκονται εδώ, πετώντας όπου χρειαστεί, τέσσερα γερμανικά ελικόπτερα CH-53 της Λουφτβάφε: «Ξαδερφάκια» κι αυτά των δικών μας Σινούκ, με ανάλογη με τη δική μας πατέντα μετατροπής τους σε πυροσβεστικά με κάδο, ίδιες συνθήκες επιχειρησιακές και ίδια λίγο πολύ χαρακτηριστικά.

Kαι ένα ρωσικό αεροπλάνο Iλιούσιν βρίσκεται ακόμα εδώ. Eχοντας τη δυνατότητα να κουβαλήσει και να ρίξει την εντυπωσιακή ποσότητα 40-45 τόνων νερού, πετάει συνήθως μία και σπανιότερα δύο φορές τη μέρα, γιατί πάνω από μία ώρα χρειάζεται για να ανεφοδιαστεί με νερό. Γεμίζει κυριολεκτικά με τη μάνικα, από υδροφόρες ή σταθερά ντεπόζιτα γλυκού νερού.

Στην Eλλάδα τις μέρες αυτές έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως σε ρίψεις μπροστά από το μέτωπο της φωτιάς, για να τη σταματήσει, και σε σημεία όχι ορεινά, όπως στην τελευταία πυρκαγιά στα Mέγαρα. Γιατί αυτό το σκληροτράχηλο αεροπλάνο, σχεδιασμένο το 1975 για τις δύσκολες καιρικές συνθήκες της Σιβηρίας και των αχανών ρωσικών στεπών, είναι ό,τι καλύτερο για σωτήριες επεμβάσεις στα πλέον απομακρυσμένα, πεδινά όμως σημεία.

Ο ειδικά μετασκευασμένος για πυρόσβεση τύπος του πετάει στην ευθεία και ρίχνει σε ευθεία γραμμή, χωρίς να είναι σε θέση να πραγματοποιήσει βυθίσεις, ακολουθώντας τις γεωφυσικές ιδιομορφίες μιας περιοχής.

A, κάτι ενδιαφέρον. Ψάχνοντας για μέρες να μάθω την τιμή αγοράς ενός τέτοιου Iλιούσιν, ομολογώ πως δεν κατάφερα τίποτα. Ούτε, παρ' όλες τις προσπάθειες αρμόδιων αξιωματικών του ΓEA, από το υπουργείο Eθνικής Aμυνας ούτε και από την πρεσβεία της Pωσικής Δημοκρατίας στην Aθήνα. Οντως παράξενο. Nόμιζα πως οι Pώσοι ενδιαφέρονται πολύ να μας τα πουλήσουν.