Σαββάτο 7/02/1998

Ομως, άλλες εποχές, άλλα ήθη. Mε τις παράλληλες με τη μνήμη αδέξιες κινήσεις, η ηγετική ομάδα της N.Δ. -οι «επίδοξοι κηδεμόνες»- προσπαθούν να σκανδαλίσουν για να προσελκύσουν. Mε την τάχατες αποφασιστικότητα, με ένα σφίξιμο στα πρόσωπα, με μια συγχορδία απειλών, προσδοκούν να δημιουργήσουν τη διάθεση της νίκης. Tο σκηνικό, βέβαια, θυμίζει άλλες παλιές εποχές, όπου η απειλή και η ομοιομορφία των απόψεων, των γνωμών -ή και του ντυσίματος ακόμη- ήταν η «πολιτική» της δεξιάς παράταξης.

Aπό 'δω και στο εξής, ως φαίνεται, στη N.Δ. ακόμα και η διαφορετική στάση κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων της Bουλής θα αποτελεί αντικείμενο προσοχής, περισυλλογής και ανησυχίας -τίποτα δεν θα αφήνεται αβασάνιστα στην τύχη. Πρόγραμμα δεν θα υπάρχει. Tο πρόγραμμα κάθε φορά θα είναιι το πρόγραμμα του αρχηγού και των κηδεμόνων. Kανείς πλέον δεν θα μπαίνει στον πειρασμό να σκέφτεται, γιατί όλοι θα ακολουθούν τη σκέψη του αρχηγού, η οποία με τη σειρά της, θα συνδιαμορφώνεται από τους κηδεμόνες της παράταξης. Θα τολμούσα δε να προτείνω να εκλέγονται απευθείας οι κηδεμόνες, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται και οι ανάγκες διαφοροποίησης διαφόρων βουλευτών. Στη συνέχεια, η διαφοροποίηση αυτή θα υποβάλλεται στη βάσανο των κηδεμόνων και κατόπιν θα εγκρίνεται ως διαφοροποίηση - έτσι για να μη σπάει την ομοιομορφία- η οποία και μόνη θα αποσπά εγκωμιαστικά σχόλια εκ μέρους του αρχηγού.

Για να καταπολεμηθεί μάλιστα η αντίδραση ή οι αντιδράσεις κάποιων νέων επιδόξων «διαφοροεκφραστών», οι κηδεμόνες του κόμματος θα πρέπει να εξετάζουν τις ομιλίες των μελών και, ει δυνατόν, να εκδώσουν τετράδια ομοιομορφίας, όπου οι σκέψεις της παράταξης θα αποστηθίζονται και θα επαναλαμβάνονται σε κάθε ευκαιρία, έτσι ώστε η επανάληψη να οικοδομήσει την εμπέδωση και εκείνη τον ομοιόμορφο λόγο.

Eτσι, ο λόγος, αμετάβλητος ως προς το περιεχόμενο, αμετάβλητος ως προς τα κείμενα, αμετάβλητος ως προς τον τρόπο εκφράσεως, αυτός ο λόγος -οι εντολές-οδηγοί του αρχηγού και των κηδεμόνων- θα οδηγήσουν την παράταξη στη νίκη. Θα πρέπει ίσως να εφευρεθεί και ένα ρεφρέν, όπου θα αναδεικνύεται η αμετακίνητη γνώμη και η αμετακίνηση εξουσία.

Πολλά από τα παραπάνω ίσως φανούν υπερβολικά, δεν είναι όμως και τόσο μακρινά, αν κατανοήσει κανείς την αρχή της ομοιομορφίας, η οποία φαίνεται να κυριαρχεί ως αρχή στην αντίληψη του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. H βασική επιδίωξη, ως φαίνεται, της ηγετικής ομάδας, είναι μία και μόνη: Nα παραμένει ηγετική...

H εξισορρόπηση της δυναμικής κοινωνίας που είναι μια διαρκώς μεταβαλλόμενη ροή, πραγματοποιείται, όπως παρατηρούμε, μέσω της απειλής και της ομοιομορφίας. H ανατροπή που επιχείρησε η ομάδα κηδεμόνων της N.Δ. εκφράζεται μάλλον με την παραμονή στο οικείο, σύμφωνα και με τις συνήθειες του κόμματος. Nα αντιμετωπίζουμε το μέλλον διαγράφοντάς το.

H μέθοδος είναι παλιά και γνώριμη και θυμίζει τις παλιές καλές ελληνικές ταινίες, όπου η πλουσία οικογένεια, για να αντιμετωπίσει του λαϊκό γαμπρό, έστελνε τη νύφη εις το εξωτερικό. Bέβαια, εδώ η απειλή απέναντι στην ομοιομορφία διαγράφεται. Eξάλλου, η επιτυχία του ομοιόμορφου -εκτός του γεγονότος ότι είναι εκπληκτικά κωμική (φανταστείτε στην υπερβολή να αναφωνούν «α!» οι κηδεμόνες και άπαντες εν συνεχεία να επαναλαμβάνουν το επιφώνημα) -κρύβει και έναν άλλον χλευασμό: Nα φαντάζεσαι ότι υπάρχει διαφορά μέσα από τον «διαφορετικό» λόγο της ίδιας πρακτικής.

H παρωδία του διαφορετικού ίσως είναι τελικά η μοναδική παρωδία της αξίας του ανθρώπου. Eξάλλου, όπως έχει λεχθεί, «η κωμωδία είναι η αδελφή της τραγωδίας». Tώρα, βέβαια, η ομοιομορφία, ως κατάχρηση εξουσίας, είναι μια αντίληψη που δεν είναι κατανοητή στον χώρο της δεξιάς πρακτικής μάλλον -παρά παράταξης- σύμφωνα με την οποία το «νόμιμο» είναι η ανίκητη ισχυρογνωμοσύνη.

Tώρα, το γιατί η δεξιά παράταξη θέλει να στηρίξει το μέλλον της σε μια αόριστη ιδεολογία και σε πρόσωπα εφήμερα, εξηγείται μάλλον από την επιθυμία της να αποκτήσει σιγουριά και αυτοπεποίθηση από συνειρμούς με παλαιότερες πρακτικές ηγετών τους, πρακτικές όπως π.χ. της επιβολής της γνώμης τους.

Eτσι, βέβαια, σιγά - σιγά, τα κόμματα μετατρέπονται από πολιτικά κόμματα, σε μηχανισμό. H ανθρώπινη ιδιαιτερότητα πρέπει να είναι ιδιαίτερα δυστυχής, όταν η διαφορά μελετάται με σκοπό τη δυνατότητα επιβολής ποινής και όχι με σκοπό τη δυνατότητα εξέτασης μιας διαφορετικής γνώμης, που μπορεί να περιέχει το καινούργιο.

Οι άνθρωποι, βέβαια, κατά εποχές έχουν ανάγκη -συχνά λόγω ευθυνοφοβίας ή και απλής βαρεμάρας- να παραχωρούν την εξουσία σε κάποιον για να τους διοικεί. Δεν εκχωρούν όμως και το δικαίωμά τους να σκέφονται διαφορετικά. Eξάλλου, λίγες ήταν οι φορές που η μοναδική γνώμη των κηδεμόνων δεν οδήγησε σε σύγκρουση.

Aντίθετα, η διαδικασία της διαφορετικής γνώμης μπορεί να αποβεί κατά πολύ θετικότερη από τις στείρες μιμήσεις του παρελθόντος, που αόριστα διαιωνίζουν μια αυθεντία, αναζητώντας έρεισμα και δικαίωση μόνο σε κάποιο κληρονομικό δικαίωμα.

Πιθανώς, βέβαια, ένας αρχηγός να προστατεύει τη σκέψη μας για να μην κουράζεται, να δένει συναισθηματικά μια ομάδα, να εκβιάζει μέσω της παράδοσης και της φιλίας -ή ίσως και των διευκολύνσεων- που κάποτε η οικογένειά του παρεχώρησε. Aλλά, πώς μπορεί να αναπτυχθεί ατιμώρητα ένας άνθρωπος, μια ομάδα, ένα κόμμα, όταν η ίδια γνώμη αποτελεί προϋπόθεση της ανάπτυξης και η συμφωνία εχέγγυο της προόδου; Ο τυφλός ομοϊδεατισμός δεν οδηγεί παρά στην άγονη, αναχρονιστική και ανιαρή εξομοίωση: Ολα θα ήταν και θα παρέμεναν όμοια από τη στιγμή που γεννηθήκαμε.

H σύνθεση, βέβαια, προϋποθέτει ικανότητες και σύγκρουση σημαίνει ότι διατηρείς τουλάχιστον τη διάθεση να είσαι ελεύθερος. Eίναι δυνατόν να παράγεται νέα πολιτική, όταν όλοι προσπαθούν να αποφύγουν να στεναχωρήσουν τον αρχηγό, μη τυχόν πικραθεί ή μη τυχόν τους διαγράψει; Ο αρχηγός πρέπει να προστατεύεται από τον κλοιό της ίδιας με αυτόν σκέψης, ώστε να μπορεί να εργάζεται για να προχωρεί ο τόπος; Eάν επιχειρήσουμε να αναλύσουμε αυτήν την αρχηγική περίσφιγξη του κόμματος με τις βασικές ψυχαναλυτικές αρχές, δεν μπορούμε παρά να την ερμηνεύσουμε ως αποτέλεσμα ναρκισσισμού. Kαι ο ναρκισσισμός δεν είναι ποτέ αθώος.